F:\Botime Design Elvira\Librat - Arct

SHËNDETI MENDOR DHE TË DREJTAT E NJERIUT 7
e nje rradhe abusive (p.sh: ku tortura e praktikuar eshte e pakuptueshme per trupat publik)
implikimi i marrjes pjese i trupave publike (p.sh: ku autoritetet kombetare kane bere perpjekje
te shkaterrojne ose te vonojne investigimin e tortures) ose aty kur interesi i publikut duhet
te ish servisur duke krijuar nje mekanizem investigimesh te pavarur.
Drejtesia eshte pershkruar si nje çeles, ne qofte se jo me e rendesishmja pjese e procesit
te investigimit. Terma ‘Drejtesi’ d.m.th te jesh e/i lire nga opinione/mendime te anesuara
dhe te varura. Ne koncept eshte ndryshe nga ‘pavaresia’ e cila deklaron qe investigimi
nuk eshte neper duart e trupave te cilet kane lidhje te aferta dhe personale ose profesionale
me ato vet, ate cilet jan aleguar qe kane bere krimin. Por te dyja keto terma (drejtesia dhe
pavaresia), jane te lidhura, sepse mos qenia e pavaresise eshte indikor shume i madh
opinioneve dhe vendimeve te varura jo ne lidhje me çeshtjen e investigimit (p.sh: Per
interes personal).
Artikujt 12 dhe 13 te mbledhjes kundra tortures dhe artikulli 8 i Keshillit Inter-Amerikan
kundra denimit dhe tortures i kerkojne patjeter trupave investiguese qe te jene te “drejte”
gjat procesit te investigimit. Keshilli i te drejtave te njeriut e ka gjetur/pershkruar
“drejtesine” si nje implikim i kerkuar patjeter per çdo investigim, sipas artikullit 7
Rregullave Nderkombetare mbi te Drejtave Civile dhe Politike ashtu edhe Gjyqi Europian
i te Drejtave Te Njeriut.
Trupat e investigimit e kane arritur “drejtesine” duke vene parasysh aspektet proceduriale
dhe ato institucionale. “Drejtesia” mund te lidhet me procedurat ose vendimmarrjet
perfundimtare te trupit investigues, ose ne respekt te supozimit ne dukje, ose opinionit te
varur, te cilat mund te zhvillohen nga konflikte interesi. Ne konsiderimin e raporteve te
partive te shtetit, bashkia kundra dhunes kritikoi mungesen e trupave te pavarur ne
investigimet e tortures, pikerisht torturat nga policia, institucioni i cili zakonisht do te
kishe punen e investigimit te çeshtjeve te tortures. Ne shume investigime perfundimtare te
raportazheve te partive te shtetit, bashkia e te drejtave te njeriut shprehu merak per mungesen
e trupave te pavarur ne investigime. Gjyqi Europian i te drejtave te njeriut kur kontrollon
efektivitetin e duhur neper investigime, shpesh her ka shpallur qe investigimit i mungonte
pavaresia. Me thellesisht gjyqi ka caktuar qe pavaresi d.m.th jo vetem munges e te pasurit
lidhje institucioniale, por edhe pavaresia ne pergjithesi/ praktike.
Komisioni Inter-Amerikan mbi te Drejtat e njeriut ka pare qe mungesa e pavaresise ndikon
ne menyre negative “drejtesine” e cila eshte kerkesa minimale e çdo procesi, edhe ky
afrim eshte konfirmuar nga gjyqi inter- amerikan. Bashkimi Europian Kundra Tortures
shpesh here i eshte stresuar faktit te rendesise te te qenurit nje proces i drejte si nje
menyre per te mbrojtur te burgosurit nga tortura dhe trajtime jo njerezore.
3. Investigimet efektive duhet te zhvillohen plotesisht.
Investigimet duhet te jene te “plota” dhe efektive. Terma “plotesisht” ne pergjithesi eshte
ne lidhje me natyren e procesit te zhvillimit te investigimit. “Efektiv” eshte ne lidhje me
rezultatin e investigimit.
Komisioni kunder tortures eshte shprehur qe investigimet te jene te plota dhe efektive,
duhet te gjehen faktet te cilat stabilizojne identitetin e keqberesve te dyshuar. Komiteti i te
Drejtave te Njeriut eshte shprehur qe shtetet e kane per detyre te investigojne çeshtje
torture dhe zhdukje, plotesisht. Ne observimet finale, qe nje investigim te jete efektiv ne
praktike dhe ne ligj duhet te kete mundesine per te qene kryetari e gjetjes se identifikimit
dhe denimit e atyre te cilet e kane kryer dhunen dhe te kete hapesire per dheniet e ankesave
nga te afermit e atyre ne proceduren investigive.