F:\Botime Design Elvira\Librat - Arct

SHËNDETI MENDOR DHE TË DREJTAT E NJERIUT 13
Procedurat administrative: Shembuj te rregullave administrative, te cilat mund te jene ne
lidhje me viktimen e tortures, mund te perfshijne aplikimin e nje komisioni kompes per ti
dhene kompesim viktimave te krimeve te dhunshme, ose nje hyrje mbi ankesat te
autoriteteve te policise. Procedurat administrative, nuk jane te detyruara te ndodhin perpara
nje gjygjtari te zakonshem. Zakonisht ato do te perfshinin vendim-marrjet nga trupat e
eksperteve, autoriteteve me eksperience dhe dituri speciale edhe per temen e caktuar.
Procedurat disiplinore: Zakonisht, ka procedura disiplinore per ato ne lidhje te brendshme
me policine, ushtrine, edhe dege te tjera forcash sigurimi. Keto jane procedura jo-gjyqtare
ne te cilen nje çeshtje eshte e konsideruar nga me te rendesishmit e zyrave publike. Nje
ankese mund te drejtohet me ndihmen e nje trupi zyrtar shume te rendesishem, por vendimi
per te filluar procedurat mund vetem te merret ne menyre te brendshme. Procedurat
disiplonore, normalisht perfshijne disiplina ne lidhje me punen, qe d.m.th mund te mos
paguajne, perjashtim te kohshem nga puna, vendosje te nje poste tjeter pune, ose edhe
pushimin nga puna.
Edhe sepse jane shume rregulla ne nivelin kombetar, qe te jene efektive, rregullat domestike,
duhet te perputhen me standarte nderkombetare. Ne fjale te tjera, viktimat e tortures
duhet te kene mundesi per te bere ankesa ne mekanizmat e duhura dhe efektive. Autoritetet
jane te detyruar te filloje nje investigim te shpejte dhe te pavarur, edhe aty ku gjenden
prova te plota duhet qe autoritetet te persekutojne te akuzuarit edhe ne qofte se gjenden te
fajshem, ta denojne ate ne menyre te duhur. Por edhe qe te garantojne efektivitetin e
procesit, duhet te jene mundesira per te provuar veprimet e bera nga autoritetet gjate
procedures kriminale. P.sh: Ne shtete me sistem te perhapur ligjor, ndonjehere eshte e
mundeshme te fillosh nje persekutim te duhur edhe ne qofte se policia nuk vendos qe te
persekutoje. Ngjashmerisht, sipas tradites te ligjit te brendshem, ku policia investiguese
eshte e supervizuar nga gjyqi, eshte e mundeshme te provokosh nje vendimin per te
mbyllur investigimin ose per te mos hapur persekutimin, perpara se sa ta beje gjyqtari
investigues.
Ne disa Shtete, gjyqet e kane mundesine per te urdheruar kompesim ose matje te tjera
kunder personave te akuzuar. Por kjo nuk mund te zevendesoje te drejten e viktimes te
tortures per dirkektim civil. Duke iu mos duruar sistemit ligjor, viktimat kane nje te
drejte ndaj ligjit nderkombetar per te sjelle nje deklarate civile kunder te akuzuarve dhe/
ose shtetit, edhe kjo e drejte eshte e pavarur per çdo persekutor kriminelesh edhe
rezultateve te tyre.
Edhe pse ekzistojne sisteme te ndryshme ligjore, ne brendesi te procedures domestike,
shtetet duhet te kerkojne efektivitetin per te drejtesine edhe lirine e viktimes vuajtjen e
esuar (duke perfshire rihabilitimin edhe kompesimin. 1
v Referenca.
1
The Istanbul Protocol: International Guidelines for the Investigation and Documentation of
Torture
LEGAL INVESTIGATIONS OF TORTURE ALLEGATIONS A Practical Guide to the Istanbul
Protocol – for Lawyers 2004