Kutetea Haki za Binadamu - East and Horn of Africa Human Rights ...

• Kutafuta, kupata, kupokea na kuhifadhi taarifa
zinazohusiana na haki za binadamu;
• Kujenga na kujadili mawazo na kanuni mpya za
haki za binadamu na kutetea kukubalika kwake;
• Kuwasilisha maoni na mapendekezo kwa
mabaraza na wakala wa serikali na mashirika
yanayohusika na masuala ya umma kwa ajili
ya kuboresha utendaji wake wa kazi na kuleta
umakini kwa kipengele chochote cha kazi yao
ambao unaweza kuzorotesha utekelezaji wa haki
za binadamu;
• Kutoa malalamiko kuhusu sera rasmi na
vitendo vinavyohusiana na haki za binadamu na
malalamiko hayo kuchunguzwa;
• Kutoa mapendekezo na msaada wa kisheria
wenye sifa za kitaalamu au ushauri na msaada
mwingine katika utetezi wa haki za binadamu;
• Kuhudhuria kesi za hadhara, mashtaka na hukumu
ili kutathmini uzingativu wao wa sheria ya kitaifa
na wajibu wa haki za binadamu kimataifa;
• Kupata fursa na mawasiliano na mashirika
yasiyo ya kiserikali na serikali mbalimbali bila
kipingamizi;
• Kunufaika na ufumbuzi thabiti;
• Kutumia kihalali kazi au taaluma ya mtetezi wa
haki za binadamu;
• Kuweka ulinzi wa uhakika chini ya sheria ya kitaifa
katika kuonyesha hisia dhidi ya au kupinga, kwa
njia ya amani, vitendo au makosa yanayodhaniwa
na Serikali kwamba yanasababisha ukiukaji wa
haki za binadamu;
• Kutafuta, kupokea na kutumia rasilimali kwa
lengo la kulinda haki za binadamu (pamoja na
kupokea fedha kutoka nje ya nchi).
(E) Hoja nyingine
Azimio linaonekana kwa baadhi ya wakosoaji
kama matokeo yasiyoridhisha, kwa kuzingatia
muda uliochukua nchi wanachama kukubaliana
na maandiko na ukweli kwamba ina vifungu fulani
ambavyo bado vinazorotesha haki za watetezi.
Madaraka ya Mwandishi Maalum wa
Umoja wa Mataifa kuhusu Watetezi wa Haki
za Binadamu
Mwaka 2000, chini ya miaka miwili baada ya
kupitishwa kwa Azimio hili, Tume ya Umoja wa
Mataifa ya Haki za Binadamu kwa pamoja ilipitisha
Azimio 2000/61 ambalo lilimtaka Katibu Mkuu
kuteua Mwakilishi Maalum wa watetezi wa haki
za binadamu. Huu ulikuwa utaratibu wa kwanza
kuundwa katika ngazi ya kimataifa katika kulinda
haki za binadamu kwa mujibu wa haki zilizotajwa
katika Azimio. Bi Hina Jilani, mwanasheria maarufu
wa haki za binadamu kutoka Pakistan, aliteuliwa
kuwa Mwakilishi Maalum wa kwanza. Mrithi wa
Tume ya Haki za Binadamu, baraza la Haki za
Binadamu la Umoja wa Mataifa, liliamua kuendelea
na madaraka hayo kwa muda wa miaka mitatu
mfululizo mnamo mwaka 2008 (azimio 7/8) na
mwaka 2011 (Azimio 16/5). Mwezi Machi mwaka
2008, Bi Margaret Sekaggya, hakimu wa Uganda
na Mwenyekiti wa zamani wa Tume ya Haki za
Binadamu ya Uganda, aliteuliwa kwenye madaraka,
ambayo hapo ilibadilisha cheo na kuwa Mwandishi
Maalum wa hali ya watetezi wa haki za binadamu.
Mwandishi Maalum hufanya shughuli katika
uhuru kamili wa nchi yoyote, si mfanyakazi wa
Umoja wa Mataifa na hapati mshahara. Madaraka
ya Mwandishi Maalum ni kufanya shughuli kuu
zifuatazo:
• Kutafuta, kupokea, kuchunguza na kushughulikia
taarifa juu ya hali ya watetezi wa haki za
binadamu;
• Kuanzisha ushirikiano na kufanya mazungumzo
na Serikali na watendaji wengine wenye nia ya
kuendeleza na kutekeleza kwa ufanisi Azimio hili;
• Kutoa mapendekezo ya mikakati madhubuti
iliyo bora kwa kuwalinda watetezi wa haki za
binadamu na kufuatilia mapendekezo hayo;
• Kuingiza mtizamo wa kijinsia katika kazi yake
yote.
Baraza la Haki za Binadamu lilizisisitiza Serikali zote
kushirikiana na Mwandishi Maalum na kutoa taarifa
zote zinazoombwa. Mwandishi Maalum anaombwa
kuwasilisha taarifa ya kila mwaka kwa Baraza hili na
Baraza Kuu.
(A) Mtazamo mpana wa utekelezaji wa
Azimio
Madaraka rasmi ya Mwandishi Maalum ni ya
ujumla sana, yanayohitaji utambuzi wa mikakati,
vipaumbele na shughuli za kuitekeleza. “Ulinzi”
wa watetezi wa haki za binadamu ndio suala kuu
4
Kutetea Haki za Binadamu: Kitabu cha Marejeo kwa watetezi wa Haki za Binadamu | Toleo la pili