Women at the Peace Table Asia - Centre for Humanitarian Dialogue

5. Timor LesteRebecca PetersAng Timor Leste bilang unang bagong bansa nitong ika- 21 siglo, ay marubdobna nagiging paksa sa usapin ng ‘pagbubuo ng nasyon’ sa United Nations, nanapapakita sa simula ng mga pagsisikap (kahit hindi palaging matagumpay) namakamit ang lebel ng konsultasyon at inklusyon na bihirang nakikita sa mgamisyon ng UN. Ito ay nagbunga ng pagsulong sa promosyon ng karapatan ngkababaihan at kanilang partisipasyon sa pampublikong buhay; bagamat hindinakararating ang mga ito sa negosasyong pangkapayapaan.Ang pagkakasangkot ng UNAng mahalagang presensiya ng UN ay makikita na bago pa man naging malayaang bansa, nang nagkaroon ito ng 5 politikal na misyon at misyon sa pagpapanatiling kapayapaan mula pa noong 1999. Sa taong iyon, matapos ang24 na taon ng pananakop ng Indonesia, nag-isponsor ang UN ng referendumpara sa kalayaan ng mga Timorese. Tinutulan ito sa pamamagitan ng mgabrutal na kalupitan ng mga militar na panig sa Indonesia at kontra sa referendum,na siyang nagtulak sa UN upang magsagawa ng operasyong pangkapayapaankung saan ito ang humawak ng kapangyarihang pang-administratibo hanggangsa pagkakamit ng kalayaan noong 2002. Isa ring misyong pangkapayapaanang tumulong sa bansa hanggang 2005 nang nagkaroon ng bagong politikalna misyon. Sa kalagitnaan ng 2006, sa gabi ng pagwawakas ng mandato ngmisyon isang malaking krisis ang nagtulak sa gobyerno ng Timor na huminging pwersang polisya ng UN. 69 Ang naging resulta nito ay ang UN IntegratedMission in East Timor (UNMT) na noong katapusan ng 2010 ay mayroon ng2000 na internasyunal at halos 900 na lokal na tauhan. 70 Nakatakdang magtapos69 UNMIT Background, www.un.org/en/peacekeeping/missions/unmit/background.shtml. Accessed20 January 2011.70 UNMIT Facts and Figures, http://www.un.org/en/peacekeeping/missions/unmit/facts.shtml.Accessed 20 January 2011.60Women at the Peace Table Asia Pacific