Styczeń 2007 - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

TECHNOLOGIEne powietrze. Otwarcie odpowiedniej liczbyotworów zapewniało adekwatną ilość ciepła,zamknięcie – tę ilość zmniejszało (fot. 2).Kolejny krok w ogrzewaniu to zamknięciepaleniska, a więc w efekcie końcowym to jużpoczciwy piec ceramiczny. Pośrednio byłyróżne fazy, gdy piec wylepiony z gliny jednocześniesłużył do gotowania i ogrzewania,a niekiedy także do spania.Materiałem podstawowym początkowobyła glina suszona, później glina wypalanaw postaci kafli ceramicznych. Aby otrzymaćwypalony kafel z piękną polewą, należałouzyskać temperaturę ponad 1000⁰C,co stanowiło pewien problem techniczny.Niezależnie od tego warto zdać sobie sprawę,iż piec wymagał różnych kształtów kafli.Inne były kafle środkowe, a inne kafle narożnikoweczy też wieńcowe. Wydajność XIX-wiecznych piecówceramicznych kształtowała się w granicach od 600 W/m 2do 3000 W/m 2 . Zmiany konstrukcyjne pieców dokonanew XX wieku (m.in. użebrowania, modernizacja kanałów wewnętrznych)pozwoliły uzyskać prawie 6900 W/m 2 . Oczywiścieuzyskiwane wielkości ciepła uzależnione były od stosowanegopaliwa, masy pieca (a więc jego akumulacyjności),a także od sposobu i czasu palenia w piecu.Przy paleniu w piecu raz na dobę przez ok. 2 godz. jegowydajność średnia kształtowała się na poziomie ok. 250 W/m 2 .Dla porównania przedstawiamy wykres wydajności cieplnejz 1 m 2 powierzchni ogrzewalnej dla kotłów z lat 50.XX wieku (rys. 1) oraz dla kotłów nowoczesnych (rys. 2);powierzchnia ogrzewalna (grzewcza) rozumiana jest jakopowierzchnia wymiany ciepła pomiędzy spalinami a czynnikiempośrednim – w tym wypadku wodą.Na początku XIX wieku zaczęły pojawiać się odlewanepiece żeliwne, a także spawane stalowe. Właścicielemodlewni żeliwa i żeliwnych pieców był m.in. znakomity komediopisarzAleksander Fredro. Historia zapamiętała gojako doskonałego komediopisarza i poetę, tylko niektórzyznają go jako autora kilku nieco obscenicznych poematów,a prawie nikt jako właściciela odlewni żeliwa. Mieściła sięona w Cisnej na Podkarpaciu.W początkach XX wieku zrodziły się pomysły na połączeniecech pieca ceramicznego z piecem żeliwnym czy teżstalowym i tak powstały piece kaflowe, lecz z kafli blaszanychz wylepką z gliny, np. piec inż. Szrajbera. Konstrukcja niesprawdziła się, gdyż glina wysychała kurcząc się i blacha stalowaodstawała do wylepki, przez co piec tracił wydajność.Podstawowym paliwem było drewno, brykiety torfowe,torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny, a nieco później koks.Ciepło uzyskiwane z pieca ceramicznego było sympatyczne,zaś powietrze zjonizowane korzystnie dla człowieka.Jednak ogrzewanie piecami było dosyć uciążliwe,wiązało się z koniecznością ciągłego dostarczania paliwa,kurzem i pyłem w domu, a nadto temperatura pieca byłazmienna w czasie. Paliwo trzeba było składować i to najczęściejw piwnicy. Należało jednak składować i popiół.W miarę upływu czasu od załadowania paliwa temperaturaw pomieszczeniach powoli zmniejszała się. Częstorano w mieszkaniach było przeraźliwie zimno (rys. 3).Cechą pożądaną od pieca była jego wysoka akumulacyjność,a więc zdolność do magazynowaniaciepła, co wiązało się z dużą masą pieca i dość dużymobciążeniem na stropy. Piece wymagały takżewydzielonych kominów, które w wielopiętrowymbudynku zajmowały znaczną kubaturę. Ówczesneprzepisy, np. z lat 30., pozwalały włączyć do przewodukominowego 13x13 cm najwyżej dwa piece,i to co drugą kondygnację. Kominy wymagały ciągłegoczyszczenia z sadzy. Nierzadkie były pożary sadzyw kominach, jak również zatrucia tlenkiem węglaprzy stosowaniu węgla do opalania pieców.Piece pozostawały jednak lokalnym ogrzewaniem,gdyż dostarczały ciepło tylko do pomiesz-█ piece żeliwne█ piece stalowe504030[kW/m 2 ]20100Rys. 2. Orient. wydajności nowoczesnych kotłówz 1m 2 powierzchni ogrzewalnejK.staloweK.żeliwneRodzaj kotłaSTYCZEŃ 2007INŻYNIER BUDOWNICTWA53MINFot. 2. Sposób regulacji ogrzewania w komnatachZamku KrzyżackiegoMAX