TECHNOLOGIEDo prawidłowego przygotowaniai prowadzenia procesu budowlanegoinwestycji jest konieczna wiedza dotyczącazasięgu oddziaływania nowego obiektuw poszczególnych fazach robót orazspodziewanych przemieszczeń podłożagruntowego.Fot. 1. Realizacja części podziemnej obiektuw wykopie zabezpieczonym ścianką berlińską kotwionąFot. 2. Palisada rozpartaWpływ realizacjiobiektówgłęboko posadowionych naprzemieszczenia podłoża gruntowego66Wykonywanie wykopówgłębokich, a następnierealizacja części podziemneji nadziemnejbudynku powodują odkształcenia przylegającegoterenu spowodowane zmianąstanu naprężenia i odkształceniaw gruncie na skutek: przemieszczeńobudowy wykopu, odciążenia wykopem(odprężenia), obciążenia nowymbudynkiem, obniżeniem zwierciadławody gruntowej w trakcie realizacji itp.Przemieszczenia pionowe powierzchniterenu w sąsiedztwiewykopu oraz zasięg oddziaływaniarealizacji nowego budynkuzależą przede wszystkim odrodzaju gruntów kształtującychpodłoże, zastosowanej obudowyi przyjętego sposobu rozparcia wykopu(rozpory, kotwie iniekcyjne,stropy kondygnacji podziemnych– metoda stropowa), założonego schematustatycznego pracy obudowy wykopu,faz realizacji – stanu odciążeniai obciążenia podłoża gruntowego.Przemieszczenia pionowe terenuw strefie przylegającej do nowo wznoszonegobudynku są wynikiem ich superpozycjiz poszczególnych faz robót,obejmujących wykonanie obudowyw postaci np. ścianki berlińskiej(fot. 1), palisady (fot. 2 i 3), ścianyszczelinowej (fot. 4), głębienie wykopui sukcesywne podpieranie jego obudowy,realizację części podziemnejbudynku, a następnie konstrukcjinadziemia i jej użytkowanie.Proces odkształceń podłoża praktyczniekończy się w zależności odrodzaju gruntów je kształtujących,w wypadku utworów piaszczystych– bezpośrednio po zakończeniu budowyi rozpoczęciu użytkowania,natomiast w spoistych – nawet dotrzech lat od tego momentu.Przeciętnie można oszacować, żew podłożach niejednorodnych procesten trwa około roku po zakończeniubudowy i pełnym obciążeniunowej konstrukcji obciążeniem użytkowym.Zasięg oddziaływaniarealizacji wykopu naprzemieszczenia pionowepowierzchni terenuZ analizy literatury wynika, że zasięgoddziaływania wykopu oraz wartościprzemieszczeń pionowych powierzchniterenu i poziomych przemieszczeńobudowy wykopu zależą od rodzajuzastosowanej obudowy, sposobu jej rozparcia,rodzaju gruntów kształtującychpodłoże, obniżenia zwierciadła wodygruntowej itp.Jako zasięg oddziaływania wykopudefiniuje się zazwyczaj obszarpodłoża wokół wykopu, w którymna skutek jego wykonywania występująpionowe i poziome przemieszczeniagruntu. Zasięg ten, wartośćprzemieszczeń pionowych terenui przemieszczeń poziomych obudowywykopu są najczęściej wyrażane jakokrotność głębokości wykopu h.Zasięg oddziaływania wykopu, wartośćprzemieszczeń pionowych terenuINŻYNIER BUDOWNICTWA STYCZEŃ <strong>2007</strong>
W wyniku badań i analiz [2–5, 7, 8]ponad 50 budynków zrealizowanychw Warszawie oceniono, że z uwagi narodzaj obudowy wykopu największeprzemieszczenia poziome doznająścianki berlińskie, a mniejsze ścianyszczelinowe i palisady.Analizując wpływ rodzaju podparciastwierdzono, że największychprzemieszczeń poziomych doznająobudowy wspornikowe, utwierdzonew gruncie. Przemieszczenia poziomeścian rozpartych ograniczaniewielka podatność podparcia, wynikającaprzede wszystkim ze ściśliwościrozpór i luzów montażowych.W wypadku zastosowania rozpórwstępnie sprężonych odkształceniaścian obudowy są na ogółniewielkie, gdyż rozpory zazwyczajcharakteryzują się małą podatnością,która wynika z ichodkształcenia (skrócenia) sprężyiprzemieszczeń poziomych obudowy wykopuwg różnych badaczy, w zależności odrodzaju gruntów [5], wynoszą:2÷4h – wg Clougha, O’Rourkego oraz2÷2,5h – wg Symonsa i Cardera– w przypadku iłów londyńskich i glinzwałowych,2÷3h (ekstremalnie 5h) – wg Simpsonaw mocnych gruntach spoistych,1,5÷2h – wg Brema, Breymannaw gruntach niespoistych (piaski drobne,średnie i żwiry),2,0h w piaskach, 2,5h w glinach, 3÷4hw iłach – wg Wysokińskiego; Kotlickiego[1]; w przypadku niestosowania depresjonowaniazwierciadła wody gruntowejzasięg oddziaływania można [1] zmniejszyćo 20%.Z badań [3, 6] wynika, że największeprzemieszczenia pionowepowierzchni terenu występująw strefie o szerokości od 0,5do 0,75h od krawędzi wykopu,a następnie zanikają w odległości2h bądź przy stosowaniu obniżeniazwierciadła wody gruntowej 3÷4h odkrawędzi wykopu (przy studniach depresyjnychusytuowanych poza obrysemwykopu).Ocenia się, że wartości przemieszczeńpionowych powierzchni terenu w bezpośrednimsąsiedztwie wykopów, w zależnościod rodzaju gruntów, nie przekraczająwartości [5]:a) wg Burlanda, Simpsona, St Johna:0,002 – w gruntach niespoistychw stanie zagęszczonym, 0,005h– w gruntach niespoistych w stanieluźnym, 0,0015÷0,02h – w gruntachspoistych twardoplastycznychi półzwartych,b) wg Simpsona: 0,01÷0,02h – w gruntachspoistych,c) wg Longa: 0,002h (ekstremalnie0,007h) – w gruntach niespoistychi spoistych,d) wg Smoltczyka: 0,002h – w gruntachniespoistych i spoistych.STYCZEŃ <strong>2007</strong>INŻYNIER BUDOWNICTWAmieszczenia tych ścian są zazwyczajnajwiększe w porównaniu z podpartymikotwiami, rozporami bądź stropamikondygnacji podziemnych.Przemieszczenia poziome ścian obudowywykopu mogą wynosić:a) wg Burlanda, Simpsona, St Johna– 10÷40 mm,b) wg Symonsa i Cardera– 0,002÷0,004h,c) wg Breymanna – 0,002hd) wg Smoltczyka w przypadku ścian:– wspornikowych 0,01h,– rozpartych projektowanychz uwagi na obciążenie parciemczynnym gruntu, realizowanychw gruntach niespoistych i spoistychw stanie twardoplastycznymdo zwartego – ok. 0,001h;e) wg Longa: – 0,0005÷0,0025h(ekstremalnie 0,007h) – w przypadkuścian kotwionych, rozpartych,realizowanych metodą stropową,–0,001÷0,02h (średnio 0,003h)w przypadku ścian wspornikowych,f) wg Wysokińskiego i Kotlickiego [1]– 0,003÷0,005h,g) wg Siemińskiej-Lewandowskiej [6]– 0,002h w przypadku ścian szczelinowychkotwionych,h) wg Szulborskiego, Michalaka, Pęskiego,Pyraka [3], w przypadku obudówze ścianek berlińskich wspornikowych,kotwionych oraz palisadi ścian szczelinowych wspornikowychbądź kotwionych zależnośćmiędzy przemieszczeniami poziomymiU 0obudowy wykopu i pionowymiterenu bezpośrednio za obudowąV 0wynosi V 0= 0,5÷0,75U 0.TECHNOLOGIEZ literatury i analiz porównawczychprzemieszczeń poziomych U 0obudowywykopu i przemieszczeń pionowychterenu bezpośrednio za tą obudowąV 0wynika, że istnienie zależność:V 0= 0,5÷0,75U 0. To wskazuje na koniecznośćdokonywania prognozyprzemieszczeń poziomych obudówwykopów, szczególnie w sytuacjibezpośredniej bliskości istniejącejzabudowy.Istnieje zgodność poglądóww odniesieniu do obudów o schemaciestatycznym wspornika utwierdzonegow podłożu gruntowym. Przestego.Przemieszczenia poziome ściankotwionych są integralnie związanez odkształceniami gruntu zawartegomiędzy ścianą a powierzchnią przechodzącąprzez buławy kotwi iniekcyjnych.Przedstawione dane literaturoweodnoszą się do oceny zasięgu wpływuwykonywania wykopu, natomiastnie obejmują przemieszczeń występującychw trakcie wznoszenia konstrukcjiczęści podziemnej, a następnienadziemnej budynku.Zasięg oddziaływaniarealizacji nowego budynkuz wielokondygnacyjnączęścią podziemną naprzemieszczenia pionowepowierzchni terenuZ własnych badań i analiz obliczeniowychdotyczących obiektówrealizowanych w latach 1996–2005w Warszawie wynika, że przemieszczeniapionowe powierzchni terenui kształt niecki osiadań zależą nietylko od rodzaju podłoża gruntowego,zastosowanej obudowy wykopui schematu jej pracy statycznej, technologiirealizacji podziemia budynku,lecz również fazy budowy.W artykule przedstawiono wynikibadań dotyczące obiektów posadowionychw podłożu niejednorodnym,w którym od poziomu płyty dennejzalegały piaski lub iły [5]. Badaniamiobjęto obudowy w postaci ścianszczelinowych podparte na wysokościrozporami (fot. 4) i wykopyrealizowane metodą stropową (fot.5). We wszystkich badanych obiektachgłęboko posadowionych istniałakonieczność odpompowywanialokalnych sączeń wody gruntowejFot. 3. Palisada rozparta o konstrukcję płytstropów kondygnacji podziemnych obiektu67