Madaniyatshunoslik. Arziqulov D.N. Ma'ruzalar kursi. – Toshkent ...

tartiblarini o‘rnatish uchun ochiqdan-ochiq harakat qilishga kirishdi.Xususan, «Adolat», «Tovba», «O‘zbekiston islom uyg‘onish partiyasi»va boshqa diniy tashkilotlar islom dinining siyosiylashuvi ifodasihisoblanadi.Bu harakatlar O‘zbekistonda mustaqillikka erishilgach yuzagakelgan obyektiv qiyinchiliklar (ishsizlar sonining oshishi, turmushdarajasining pasayishi, o‘zgaruvchan sharoitlarda eskicha boshqaruvuslublarining davlat hokimiyati organlarida inersiya shaklida saqlanibqolganligi va boshq.)dan ustamonlik bilan foydalanib, mamlakat hayotiniislom qonunlariga asoslangan o‘zanga burib yuborishga urinib ko‘rdilar.Buni ayrim chet el diniy ekstremistik tashkilotlarining mahalliygumashtalari (Juma Namangoniy, Tohir Yo‘ldoshev va boshq. shaxslar)amalga oshirmoqchi bo‘ldilar. Biroq rasmiy siyosiy hokimiyat, huquqnimuhofaza qiluvchi organlar xodimlarining hushyorligi va qat’iliginatijasida siyosiy islomning payi qirqildi.O‘zbekiston misoli dinning siyosiylashuvi masalasining faqat birshingilidir. XX asr oxiriga kelib, islom dini jahon miqyosida yetakchiijtimoiy-siyosiy mavqega da’vo etmoqda.Islom ruhoniy rahbarlaridan Oyatillo Humayni bundan deyarli 20 yilmuqaddam taniqli italyan jurnalisti Oriana Fallagiga bergan intervyusida«Islom bu adolatdir. Islom e’tiqodiga muvofiq har qanday diktatura katta gunohdir. Islom deyarli hamma narsa: erkinlik, madaniyat,demokratiya va boshqalar. dir. Islom siyosiy-diniy ta’limotdir, unda birtomondan ruhoniylik siyosatni to‘ldirsa, ikkinchi tomondan esa siyosatruhoniylikni to‘ldiradi. Islomda diniy fatvolardan ko‘ra ko‘proq siyosiyda’vat ustuvordir. Olloh nomi bilan qasamyod qilaman: Islom siyosatdir», deb ta’kidlagan edi.Eron islom inqilobining yetakchi rahbarlaridan OyatillaHumayniyning bu so‘zlari diqqatga sazovordir. Darhaqiqat, XX asroxiriga kelib, islom nafaqat diniy-axlokiy ta’limot, balki ijtimoiy-siyosiyta’limot ekanligini isbotladi, jahon iqtisodiy, siyosiy va madaniymunosabatlariga ta’sir etib turuvchi vositaga aylandi.Bugungi kunda islom dinining shunchaki bir ta’limot emas, balkig‘oyat katta qudratga va salohiyatga ega bo‘lgan mafkura ekanliginiYaqin va O‘rta Sharqda, Bolqon yarim orolida, Rossiyaning Kavkazhududida, Afg‘oniston, Pokiston va Hindistonning Kashmir o‘lkalaridakechayotgan diniy mazmundagi ijtimoiy jarayonlar yanada yaqqoltasdiqlanmoqda. Islom jahon miqyosida jiddiy siyosiy kuchgaaylanmoqda. Biroq uning haqiqiy mohiyatini buzish, undan g‘arazli121