Madaniyatshunoslik. Arziqulov D.N. Ma'ruzalar kursi. – Toshkent ...

«Tarixning otasi» deb nom olgan yunonistonlik tarixchi Gerodot(mil. av. V asr) Misr, Bobil, Suriya, Kichik Osiyo va Qora dengizsohilidagi mamlakatlarga sayohat qilib, o‘zining «Tarix» kitobida turlixalqlar haqida ma’lumotlarni yozib qoldirgan.Yunon olimlaridan biri Demokrit (mil. av. 460370 y.) «Hammanarsalar eng mayda zarracha, atomlardan tashkil topgan», degan fikrniilgari surgan. U fanning ko‘p sohalari bilan shug‘ullangan.Kos orolida tug‘ilgan yunon tabibi Gippokrat (mil. av. 460375 y.)tibbiyot bilimlarini otasi Geraklitdan o‘rganadi. U mashhur tabib bo‘lib,tibbiyotning barcha masalalari bilan shug‘ullangan va ulug‘ faylasuf hambo‘lgan. U shogirdlari bilan birga 72 kitobdan iborat «Gippokratto‘plami» nomli tibbiy asar yozib qoldirgan.Afinalik faylasuf Suqrot (mil. avv. 441399 y.) birorta kitobyozmagan. U odam gavjum joylarda shogirdlarini haqiqatni bilishgaundab, haqiqat bahs orqali bilinadi, degan. Suqrot o‘z qarashlaridaodamlarni tenglashtirishga qarshi chiqqani uchun Afina quldorlikdemokratiyasi namoyandalariga yoqmagan va uni o‘limga hukmqilishgan.Makedoniya saroy tabibining o‘g‘li Arastuni (mil. avv. 384322 y.)Sharqda «birinchi muallim» deb ataganlar. U juda ko‘p asarlar yozib,ilmiy bilimlarni alohida sohalarga bo‘lib chiqqan va mustaqil fanlargabirlashtirgan. Arastu Yer koinotning markazi deb hisoblagan. Uningmashhur asari «Siyosat»dir.Yunoniston afsona va rivoyatlar yurti bo‘lib, qadimdan adabiyotrivojlangan. «Prometey», «Gerakl», «Didal va Ikar», «Argonavtlar»,«Odisseya» va «Iliada» kabi afsona va dostonlarda yunonlarningturmush tarzi va tarixi bayon qilingan. «Iliada» va «Odisseya»dostonlarini mil. avv. VIII asrda yashagan ko‘r baxshi Gomer yaratganedi. Dostonlarda Troya urushlari hikoya qilinadi. Arxeologlar Gomerdostonlariga asoslanib qadimgi Troya madaniyatini topganlar.Doston va afsonalar teatr uchun boy ma’lumot bergan. QadimgiYunon teatri mil. avv. VI asrlarda qishloq ho‘jaligi homiysi, xudo Dionissharafiga o‘tkaziladigan bayramlar vaqtida ijro etiladigan qo‘shiqlar vao‘yinlar asosida vujudga kelgan. Yunonlar teatrni «katta yoshdagilarmaktabi» deyishgan.Teatr yunonchada «tomoshalar joyi» degan ma’noni anglatadi.Keyinchalik qurilgan Yunon teatrlariga 1725 ming tomoshabinjoylashgan.88