BİLDİRİ KİTABI

AYDIN İKTİSAT FAKÜLTESİ
sorunların çözümünde kişilerin kendileri rol oynamıştır. Kişilerin karşı karşıya kaldıkları bu
sorunları çözememeleri kamunun sorunlara müdahale etme ihtiyacını arttırmıştır. Bu dönemden
sonra işsizliğin sürekli artma eğilimine girmesi bunun tazmini için işsizlik sigortasının
kurulmasına neden olmuştur.
İsviçre’nin Bern kentinde sendikalı ve sendikasız işçi ayrımı yapılmadan belediye
tarafından 1893 yılında kurulan işsizlik sigortası ilk işsizlik sigortası olarak bilinir. Bu
işsizlik sigortasının isteğe bağlı olması finansman sorununu meydana getirmiştir. 1894
yılından itibaren ise kazancı belli bir miktarın altında olan bütün işçiler zorunlu olarak
işsizlik sigortası kapsamı altına alınmıştır. 20.yy’ın başlarından itibaren işverenler sendika
kurup işsizliği tazmin etmeye başlamışlardır ve bu sendikaların finansmanı da işçilerin
ücretlerine yansıtılmaya çalışılarak karşılanmaya çalışılmıştır. Bu durum tarafların yasal
olarak finansmanına katılmasını öngören ve 1911 yılında İngiltere’de kurulan gerçek
anlamda ilk işsizlik sigortalarına kadar devam etmiştir (Aktürk, 1999).
1929 buhranı ile yaşanan sosyo-ekonomik sorunlar neticesinde işsizlerin zararlarını
tazmin etmek amacıyla işsizlik sigortasının uygulanması için bir zorunluluk doğmuştur.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 10 Aralık 1948’de Paris’te toplanmış ve “İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi” ile bütün dünya devletlerine sosyal, kültürel, ekonomik ve politik
anlamda bazı tavsiyelerde bulunmuştur. 25. Maddenin 1. Fıkrasında kişiyi kendi iradesi
dışında işinden mahrum bırakıldığı zamanlarda güvenliğe hakkı vardır hükmü yer
almaktadır (Tisk, 2001).
1952 yılında ILO tarafından Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarını belirleyen 102
sayılı sözleşme kabul edilmiştir. Sözleşmenin 4. Bölüm 19-24. Maddeleri arasında işsizlik
yardımından söz edilmiştir. Ayrıca işsizlik sigortası ile ilgili farklı çalışmalar
bulunmaktadır. 102 sayılı sözleşmede hastalık ödenekleri, sağlık yardımı, işsizlik, yaşlılık,
iş kazası ve meslek hastalığı, analık, maluliyet, ölüm, aile yardımı olmak üzere 9 adet risk
sayılmıştır. Eğer bir ülke sözleşmeyi onaylamak isterse bu risklerden en az 3’üne karşı
koruma sağlamak zorundadır. Ancak kabul edilecek 3 riskten birinin işsizlik, yaşlılık, iş
kazası, meslek hastalığı, maluliyet veya ölüm risklerinden biri olması gerekmektedir.
Sözleşme özgün bir niteliğe sahiptir çünkü sözleşmeyi onaylamak isteyen ülke sözleşmede
sayılan risklere karşı korumayı düzenlemek zorunda değildir (Ekebaş, 1994: 17).
Sözleşmede belirtilen risklere karşın sosyal güvenceden kişilerin sayısının serbestisi
devletlere bırakılmış, olasılıklara göre farklı uygulamalar öngörülmüştür. Korumanın genel
585