glasnik - Istorijski arhiv Valjevo

nahije i wenim dru{tvenim institucijama.
Najpre, predstavqena je
ova teritorija krajem XVIII veka i u
srpskim ustancima. Potom sledi pregled
Tamnavskog sreza u XIX i XX.veku.
Prikazan je polo`aj i uloga op-
{tina u Srbiji u XIX veku, a onda
dat pregled sedi{ta op{tina u Isto~noj
Tamnavi od 1839. do 1957. godine.
Poimeni~no su navedeni kmetovi
i predsednici op{tina u Brgulama
i Radqevu. I na kraju dat je razvoj
sudstva u vaqevskom kraju.
U kwizi su na pregledan i jasan na-
~in obra|ena pro{lost i sada{wost
ovog dela Tamnave. Posebno su zna~ajni
antropogeografski podaci prikupqeni
po metodu ~uvenog nau~nika Jovana
Cviji}a i u skladu sa dobijenim
Uputstvom za pisawe hronika sela
Odbora za selo Srpske akademije nauka
i umetnosti. Najpre su dati op-
{ti podaci o popisima stanovni-
{tva i imovine u Srbiji 1834. i
1863. godine, potom sledi navo|ewe
celokupnog popisa imovine i stanovni{tva
Brgula iz 1863, godine,
odnosno na{eg najpotpunijeg popisa
u 19. veku, koji je u celini sa~uvan.
Nisu izostali ni zbirni i drugi va`niji
podaci o popisu imovine u Isto~noj
Tamnavi 1863. godine i pregled
najimu}nijih familija krajem
19. veka i izme|u dva svetska rata.
U poglavqu o stanovni{tvu dat
je osvrt na stanovni{tvo u isto~noj
Tamnavi; pa Vreme doseqavawa starih
familija u Brgule, do Drugog
svetskog rata i pregledno su dati rodoslovi
74 brgulske familije. Potom
su navedene familije koje su se u
Brgule doselile posle Drugog svetskog
rata; one familije kojih vi{e
nema u Brgulama i najstarije familije
u isto~noj Tamnavi, ali nisu zanemareni
ni Romi, koji ‘ive i rade u
tom delu Tamnave. Ima dosta raznovrsnih
statisti~kih podataka o stanovni{tvu
u Brgulama i isto~noj Tam-
96
Kritike i prikazi
navi, pa i strukturi stanovni{tva u
isto~noj Tamnavi.
Na preko 80 strana govori se o
narodnoj privredi, putevima i saobra}aju.
To poglavqe po~iwe pri-
~om, o vodenicama u isto~noj Tamnavi,
gde naravno posebno mesto zauzima
biv{a Protina vodenica u Brgulama,
kao zna~ajan kulturno-istorijski
spomenik, ali se opisuju i sve
ostale vodenice u tom kraju. Daju se i
osnovni podaci o sto~arstvu, ratarstvu,
vo}arstvu i vinogradarstvu,
poqoprivrednom oru|u i mehanizaciji
itd. Govori se o trgovini,
ugostiteqstvu i zanatstvu, pa o putevima
i saobra}aju. Naravno posebno
je obra|ena biv{a pruga uskog koloseka
Vaqevo – Zabre`je (i Beograd),
po{to je omogu}ila br`e i lak{e komunikacije
‘iteqa ovog kraja sa
drugima, ali i industrijske pruge
Termoelektrane „Nikola Tesla“ iz
Obrenovca, jer imaju poseban zna~aj
za ekonomski razvoj ovog kraja. Tu su
i podaci o svim po{tama u Tamnavi,
elektrifikaciji Tamnave, biv{em rudniku
ugqa u Radqevu, povr{inskim kopovima
ugqa u Rudarskom basenu „Kolubara“,
ali i o arheolo{kim nalazi{tima
na wihovom podru~ju.
U osmom poglavqu dato je obiqe
podataka o svim crkvama, {kolama i
pismenosti u isto~noj Tamnavi, a
slede}e o zdravstvu, najpre u Srbiji,
pa vaqevskom kraju i isto~noj Tamnavi,
koje se zavr{ava podacima o
du`ini ‘ivotnog veka stanovnika u
Tamnavi. Deseto poglavqe kwige je
slika seoskog ‘ivota do prve polovine
XX veka. A posleratni period u
Tamnavi, od 1945. do 1955. godine,
obra|en je kroz slede}e teme: Konfiskacija
imovine u vaqevskom kraju
1944-1946; Agrarna reforma u tamnavskom
srezu 1946. godine; Obavezni
otkup od seqaka; Neka aktuelna
dru{tvena kretawa u Tamnavi u periodu
1945-1953; aktivnosti NOO