PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

U normalnim uslovima, prilikom izrade objekata stalnog tipa, radovi se izvode prema
zvaninim tehnikim propisima i tako da sanacija klizišta ima trajni karakter.
Pri izuavanju klizišta treba utvrditi:
- površinu terena zahvaenu klizanjem;
- dubinu i oblik klizne površine;
- koliinu, sastav, meusobnu povezanost i konzistentno stanje klizne mase;
- prisustvo površinskih i podzemnih voda i njihov uticaj na nastanak i razvoj
kliznog procesa;
- brzinu i oblik klizanja mase u celini i u pojedinim njenim delovima;
- veliinu mehanike sile koju proizvodi klizna masa. 14
Površina klizanja utvruje se premeravanjem geodetskim instrumentima i prikazuje se
u vidu tahimetrijskog snimka. Za granice izmeu klizišta i zdravog terena uzimaju se krajnje
periferne pukotine, nabori i sline deformacije. Tahimetrijski snimak služi osim za prostorno
sagledavanje klizišta, još i za izvlaenje profila, proraun sile potiska i za projektovanje
protivkliznih mera.
Dubina i oblik klizne površine može se ustanoviti bušenjem, iskopom istražnih bunara
i geoelektrinim merenjem, ukoliko izmeu klizne mase i zdrave podloge postoje vee razlike
u specifinom elektrinom otporu. U toku bušenja ili raspakovanja uzimaju se uzorci za
geomehanika (laboratorijska) ispitivanja i utvruje sastav i konzistencija klizne mase.
Praenje oscilacije podzemnih voda vrši se pomou tzv. piezometra. To su metalne
perforirane cevi 3 - 5 cm unutrašnjeg prenika, koje se pobijaju u pokrenutu masu i u teren
oko klizišta. Bunarskim zvonom (pištaljkom) ili viskom meri se visina nivoa vode u cevima u
odreenim vremenskim intervalima pa se podaci sistematski sreuju i meusobno uporeuju
da bi se utvrdila veliina oscilacije nivoa i otkrio uticaj podzemnih voda na kretanje klizne
mase.
Brzina i oblik klizanja masa meri se, takoe, sistematski, kroz odreeni vremenski
period, geodetskim instrumentima. Merenje se izvodi tako što se sa pojedinih stalnih taaka
(repera) izvan klizišta, u tano odreenim vremenskim intervalima, meri položaj uvršenih
taaka na klizištu. Na ovaj nain je mogue da se prati brzina pomeranja klizne mase u celini i
u pojedinim njenim delovima. 15
Na osnovu podataka dobijenih pomenutim nainima vrši se proraun veliine aktivnog
potiska, otkrivaju se uzroci klizanja, vrši se izbor sanacionih mera i projektuju tehnika
rešenja.
Sanacione mere su veoma raznolike i, za svako pojedino klizište, skoro specifine.
Ipak, može se postaviti jedno opšte pravilo koje bi važilo za sve sluajeve: otkriti i otkloniti
uzronike klizanja i stabilizovati pokrenute mase.
Pokazalo se da je mnogo jeftinije i efikasnije preduprediti klizista nego ih kasnije
sanirati. Glavna mera prevencije je eliminisanje faktora nastanka klizišta. Pošto je voda jedan
od glavnih faktora klizišta, treba posvetiti posebnu pažnju odvodnjavanju terena sklonih ovoj
pojavi. U tom cilju, u urbanim sredinama se mora voditi rauna o izgradnji odgovarajueg
kanalizacionog sistema. Septike jame i neispravne kanalizacije, destabilizuju teren. Tamo
gde je to mogue treba saditi vegetaciju koja ima veliku sposobnost apsorpcije suvišne vlage
iz tla (npr. topola). Šume imaju sposobnost da stabilizuju tlo i svojim korenjem. Meutim,
vegetacija nije od prevelike pomoi kod velikih klizišta, jer klizna površina klizišta može da
14 Hristov, S., „Geologija“, Beograd, 1969, str. 292
15 „Inžinjerijska geologija“, Zavod za regionalnu geologiju i paleontologiju, Beograd, 1978, str. 124