PREVENCIJA I SANIRANJE POSLJEDICA

Upotreba biološkog oružja u odnosu na druge vrste oružja ima svoje prednosti – visok
stepen smrtnosti ljudi uz korišenje i upotrebu malih koliina patogenih supstanci. Njegova
upotreba je globalna opasnost, pa stoga medjunarodne organizacije (Crveni krst, Svjetska
zdravstvena organizacija, ljekarska, farmaceutska društva i dr) apeluju da je neophodno da
države u nacionalna zakonodavstva unesu medjunarodne propise i odredbe konvencija kojima se
zabranjuje upotreba biološkog pružja, ali i kontrolu nad radom genetikih laboratorija.
Otkrivanje, dokazivanje i preventivno djelovanje
Razvoj biološkog oružja teško je pratiti i kontrolisati obzirom na njihovu složenost i
tajnost, a na njihov razvoj utiu ekonomske krize, ratni sukobi i loši higijenski uslovi. Za razliku
od nuklearnog i hemijskog oružja, za otkrivanje biološkog oružja ne postoje tehnika sredstva
zbog ega je teško dokazati njihovu upotrebu.
Naješi izvori saznanja da je došlo do zagadjenja životne sredine su sredstva
informisanja, inspekcijski organi, odgovarajui zavodi i gradjani koji žive na ugroženim
podrujima. Raznolikost biološkog oružja, kao i teškoe u prognoziranju naina na koji e se ono
upotrijebiti, predstavljaju problem u otkrivanju, dokazivanju i reagovanju na njegovo
sprijeavanje i blagovremeno saniranje posljedica. Poznato je, da ispuštanje agenasa na javnom
mjestu, zbog perioda inkubacije ima odloženo dejstvo na ljude, pa je mogue da prve žrtve
identifikuje tek medicinsko osoblje, van mjesta napada i to nakon odredjenog vremena. Obino,
prvi simptomi koji se javljaju upuuju na odredjenu vrstu bolesti i tek kasnije razvojem
simptoma dolazi se do prave dijagnoze koja upuuje na vrstu zaraze. Za to vrijeme, medicinsko
osoblje bi trebalo da zakljui da se napad desio, da identifikuje agens i sprijei da dodje do novih
žrtava. Problem brzog i ispravnog dijagnostifikovanja posebno je izražen kada su agensi
prenosivi sa ovjeka na ovjeka. Na znaaj pravovremenog reagovanja ukazuje sluaj epidemije
virusa Variole vere koja je 1972. godine izbila u SFRJ. Jugoslavija je bila pogodjena virusom
Variola vere, a ispostavilo se da su nosioci virusa bili hodoasnici koji su, u povratku sa puta iz
Meke i Medine, prenoili u jednom selu kod Pei, odakle se virus dalje proširio. U bolnici su
oboljeli hodoasnici inficirali 35 osoba, ukljuujui medicinske sestre i ljekare. Do trenutka kada
je otkriveno da je rije o varioli, oko 150 ljudi je bilo zaraženo. Nakon proglašenja epidemije
Jugoslavija je bila izolovana, granice su bile zatvorene i u roku od 10 do 12 dana vakcinisano je
blizu 20 miliona ljudi. 7
Biološko oružje ukljuuje mjere prevencije, medicinskog tretmana, upotrebu vakcina ili
imunoloških preparata kao potencijalne zaštite prije samog ”napada”. Iako je vakcinisanje
najefikasnija forma odbrane od biološkog napada, ipak ono ima nekoliko nedostataka. Da bi
vakcine bile efikasne, planiranje mora da ispuni nekoliko uslova: 1) identifikovanje populacije
koja je izložena riziku napada; 2) poznavanje agensa koji je predmet prijetnje; 3) dostupnost
adekvatne vakcine i 4) vrijeme koje je potrebno da bi se prije napada izvršilo vakcinisanje. 8
Fizika odbrana podrazumjeva lina zaštitna sredstva i kolektivne zaštitne sisteme instalirane u
oklopnim vozilima ili zgradama koje filterišu vazduh i na taj nain sprijeavaju ulazak otrovnog
oblaka.
Za preventivno djelovanje i rano otkrivanje, od posebnog znaaja kod bioloških agenasa
je medicinski angažman, njegova brza, tana i pouzdana detekcija i identifikacija širokog spektra
7 D. Mili, „Bioterorizam i upotreba biološkog oružja“, Revija za bezbednost, Begrad, broj 2/2010, str. 112.
8 D. A. Parker, D.O. Galloway., J.C. Spendlove, defense Against Biological Attack: A. General Assessment, US
Army Dugway Proving Ground, Dugway, 1975, p. XIII