Шийдвэр гаргах
Шийдвэр гаргах
Шийдвэр гаргах
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 2<br />
ШИЙДВЭР ГАРГАХ ХЭЛБЭР<br />
ТУХАЙН СЭДВИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ<br />
• Хүмүүс өдөр тутам шийдвэр гаргадаг ба энэ тухайгаа заримдаа мэддэг, заримдаа өөрсдөө<br />
ч мэддэггүй.<br />
• Хангалттай мэдээлэлтэй байх, тодорхой шийдвэрээс урган гарах үр дагавар болон<br />
тухайн шийдвэртэй холбоотой гарах эрсдэлийн хэмжээ, зэргийг мэдэж байх, холбоо<br />
хамаарал бүхий баримтад дүн шинжилгээ хийх цаг <strong>гаргах</strong> зэрэг нь шийдвэр <strong>гаргах</strong> явцын<br />
бүрэлдэхүүнд багтдаг чухал хүчин зүйл юм.<br />
• Аливаа шийдвэрийг <strong>гаргах</strong>аас өмнө тухайн шийдвэрийн үр дагаврыг бүрэн итгэлтэйгээр<br />
урьдчилан таамаглах арга бараг байдаггүй.<br />
• Заримдаа хүмүүс буруу ташаа мэдээлэлд үндэслэн шийдвэр <strong>гаргах</strong> нь бий.<br />
• <strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong>ын өмнө түр азнаж, түүнийгээ сайтар эргэцүүлэн бодох нь хамгийн сайн<br />
арга болно.<br />
• <strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong>аа хойшлуулах нь нөхцөл байдлыг тухайн хүний хяналтаас гаргаж мэднэ.<br />
• <strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong> олон янзын хэлбэр байдаг.<br />
СУРГАЛТЫН ЯВЦ<br />
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 1<br />
<strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong> хэлбэр<br />
Суралцагчдыг хос хосоор нь баг болгож “<strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong> хэлбэр” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 2.1)-<br />
ийн нэг хувийг хос бүрт тарааж өгнө, эсвэл том үзүүлэнгээ дэлгэн харуулна. Хосуудыг 1-10<br />
хүртэл тоолуулах ба олон хүнтэй байгаа бол эхнээс нь дахин тоолуулна. Дараа нь тараах<br />
материалд буй өөр өөрийн багт оногдсон дугаарын жишээг уншаад, тухайн дүрслэлд харуулсан<br />
шийдвэр <strong>гаргах</strong> хэлбэрт тохирсон өөр нэгэн жишээг өөрсдөөр гаргуулна.<br />
Энэ дасгалыг хосоороо хийж дууссаны дараа суралцагч бүр бүх шийдвэрийн дүрслэлийг<br />
уншиж, өөрсдийн амьдралд хамгийн их хэрэглэгддэг хэлбэрийг тодорхойлж дэвтэртээ бичих<br />
ёстойг хэлнэ.<br />
Таван минутын дараа хосод оногдсон шийдвэр <strong>гаргах</strong> хэлбэрийн дүрслэл болон өөрсдийн<br />
шинээр зохион бичсэн жишээг бусдадаа уншиж өгөхийг хүснэ. Тухайн жишээ нь уг хэлбэрийг<br />
тод харуулж чадаж байгаа эсэх талаар тэдний саналыг асууна. Хэрвээ чадахгүй байгаа бол<br />
өөр сайн жишээг олоход нь тухайн хосод туслахыг бусдаас хүснэ.<br />
Бүгд танилцуулж дуусахаар дараах асуултыг асууж ярилцана.<br />
Та нар шийдвэр <strong>гаргах</strong>даа аль хэлбэрийг нь хамгийн ихээр ашигладаг вэ? (Загваруудыг нэг<br />
нэгээр нь уншаад, суралцагчдыг гараа өргөн, саналаа хураалгахыг хүснэ.)<br />
Аль хэлбэр нь эерэг үр дүнд хүрэх хамгийн бага магадлалтай гэж та нар бодож байна вэ?<br />
Яагаад?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Бодолгүй тэр дор нь шийдэх хэлбэр; хувь заяандаа найдах; мөн хойшлуулах хэлбэр. Учир<br />
нь эдгээр нь идэвхгүй шинжтэй байгаа бөгөөд тухайн үүссэн асуудалд холбоотой бусад<br />
асуудлын тухай эргэцүүлэн бодох, эсвэл эдгээр харгалзан үзэх үйлдлийг огт багтаагаагүй<br />
байна.<br />
Маш чухал нэгэн шийдвэр <strong>гаргах</strong> шаардлага чамд тулгарах юм бол чи аль хэлбэрийг нь<br />
ашиглах вэ? Яагаад?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Бусад хэлбэрийн дийлэнхийг бодвол илүү системтэй байгаа учраас төлөвлөх хэлбэрийг<br />
ашиглах нь зүйтэй.<br />
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 2<br />
Би өөрөө юу, эсвэл бусад хүн миний өмнөөс шийдвэр гаргадаг уу?<br />
Одоо бидний бодит амьдралтай холбоотой зарим нэг шийдвэрийг судалж үзэцгээе гэж хэлнэ.<br />
“Би ямар шийдвэр гаргадаг вэ”? (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 2.2)-ийн дагуу бэлдсэн үзүүлэнгээ<br />
дэлгэн харуулж, түүн дээр байгаа жишээг суралцагчдын хамтаар уншина.<br />
Суралцагчдыг дөрвөн хүнтэй багт хувааж, багаараа хэлэлцэн хүснэгтийг нөхөж бичихийг<br />
хүснэ. Амьдрал дээр хэн шийдвэр гаргадаг талаар багийн гишүүдийн хооронд санал зөрөх юм<br />
бол тухайн хариултыг олонхийн саналаар шийдэн, зохих хэсэгт бөглөх ёстой ба “*” тэмдгээр<br />
тэмдэглүүлнэ.<br />
Суралцагчид дасгалыг гүйцэтгэсний дараа нэгдүгээр багаас нэгдүгээр эгнээний нэгдүгээр<br />
багана дотор ямар хариултууд бичсэнийг нь асууна (Энэ нь “Үүнийг би бусад хүмүүсийн хамт<br />
шийддэг”, “Сургууль дээрээ” хоёрын огтлолцол нүд). Эдгээр нь бусад багийн жагсаалтад байгаа<br />
эсэхийг асууна. Хэрвээ багууд ижил саналтай байвал тухайн санааг зохих нүдэнд нь бичнэ.<br />
Зарим нэг санал зөрөлдөөн гарах юм бол суралцагчдын дийлэнх нь тухайн санаанд нэгдтэл<br />
хэлэлцүүлгийг үргэлжлүүлнэ. Нэгдүгээр багийн саналыг сонсоод бусад багаас өөр нэмэх<br />
санаа байгаа эсэхийг нь асууна. Ингээд хоёр дахь багана руу орох ба энэ удаа хоёрдугаар<br />
багаас эхэлж асууна. Ийм маягаар үргэлжлүүлэн хийсээр хүснэгт доторх бүх нүдийг бөглөнө.<br />
Суралцагчдаас дараах асуултыг асууж, дасгалыг дуусгана.<br />
Дээрх хүснэгтэд байгаатай адил өдөр тутмын шинжтэй шийдвэрийг <strong>гаргах</strong>даа та нар шийдвэр<br />
<strong>гаргах</strong> ямар хэлбэрийг ашигладаг вэ?<br />
Та нар өөрсдөө шийдвэрийг <strong>гаргах</strong> дуртай юу, эсвэл хэн нэгэн хүнээр өөрийнхөө өмнөөс<br />
шийдвэр гаргуулах дуртай юу? Яагаад?<br />
Өөрөө хүсч байгаа хэдий ч ямар шийдвэрийг бусад хүн чиний өмнөөс гаргадаг вэ? Чи яагаад<br />
эдгээр шийдвэрийг өөрөө <strong>гаргах</strong>ыг хүсдэг вэ?<br />
Чиний өмнөөс бусад хүний гаргасан шийдвэр нь чамд таалагдахгүй байсан тохиолдол байсан<br />
уу? Тэр нь ямар шийдвэр байсан бэ?<br />
Насанд хүрсэн хүмүүс ямар нөхцөл байдалд та нарт өөрийнхөөрөө шийдэх боломж олгодоггүй<br />
вэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Чиний аюулгүй байдал, сайн сайханд ямар нэг аюул занал учирч болох нөхцөлд<br />
--<br />
Тэд чиний мэдлэг чадварыг хангалтгүй гэж бодож байгаа үед, эсвэл шийдвэр <strong>гаргах</strong>ын<br />
тулд шаардагдах үнэлгээ өгч чадахгүй гэж бодсон үед<br />
Эцэг, эхчүүд ямар нөхцөлд хүүхдэдээ өөрсдөө шийдвэр <strong>гаргах</strong> боломжийг олгох ёстой гэж<br />
бодож байна вэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Эргэцүүлэн бодох, шалтгааныг ухамсарлах насанд хүрсэн бол.<br />
--<br />
Тухайн шийдвэр нь хүүхдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд хамаарахгүй бол.<br />
14 15
Change language