Шийдвэр гаргах

МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 6
ЭРСДЭЛ ХИЙХ
урих” гэсэн үйлдэл юм. Тэр хүн урьд нь чамтай 1-2 удаа ярилцахдаа найрсаг хандсан боловч
өөрийн чинь талаар ямар бодолтой байдгийг чи үнэндээ мэдэхгүй. Суралцагчид багаараа
гаргах шийдвэрт нөлөөлөх хүчин зүйлийг хэлэлцээд, хүснэгтийн эхний хоёр баганыг бөглөх
ёстой (ашиг, хохирол аль алиных нь гарах магадлал). Дараа нь суралцагч бүр ганцаарчлан
ажиллаж, гуравдугаар баганыг бөглөөд (ашиг гараасай гэсэн хүсэл, хохирлыг хүлээж авах
боломж), эцсийн шийдвэрийг тус тусдаа гаргах ёстой. Санаагаа багаараа хэлэлцэхэд зориулж
суралцагчдад 5-7 минутын хугацаа өгнө. Суралцагчдыг багаараа ажиллаж байх хооронд
дүгнэлт хийхэд ашиглах эрсдэлийг үнэлэх хүснэгтийг самбарт зурна.
Даалгавраа гүйцэтгээд дуусмагц аль нэг багаас гаргасан ашиг, үр өгөөжийн жагсаалтыг
уншуулна. Тухайн багийн хэлсэн санааг самбарт зурсан хүснэгтэд бичнэ. Дараа нь нэмж хэлэх
санаа байгаа эсэхийг асуугаад, байвал жагсаалт дээрээ нэмж бичнэ. Эсрэг хүйснээс бүрдсэн
хоёр багаас өөрсдийн боловсруулсан санааг уншиж өгөхийг хүсээд, дээрх хоёр багтай адилхан
самбарт жагсаан бичнэ.
Гарч болох хариулт:
--
Тэр зөвшөөрч, чи жаргалтай байна.
--
Та хоёр уулзаад, хамтдаа цагийг маш сайхан өнгөрөөнө.
--
Болзоонд урих зориг зүрх гаргаж чадсандаа чи баяртай байна.
--
Тэр хүн чамтай танилцаж найз болох сонирхолтой байгаа эсэхийг нь олж мэднэ.
Дээрх ашиг бүрийн тохиолдлын магадлал нь хэр их байгаа талаар суралцагчид ямар бодолтой
байгааг асууна.
Гарч болох хариулт:
--
Тодорхойлсон ашиг, үр өгөөжийн төрлөөс шалтгаалан хариулт нь хоорондоо харилцан
адилгүй байх боловч ерөнхийд нь авч үзвэл нөгөө хүн нь түүний талаар ямар мэдрэмжтэй
байгаа тухай нэг их мэдээлэл байхгүй тул гарч болох үр өгөөжийн тохиолдох магадлал “дунд
зэргийн” түвшинд байх болов уу. Гэхдээ “Тэр хүн чамтай танилцан найз болох сонирхолтой
байгаа эсэхийг нь олж мэднэ” гэх мэт үр дагавар гарах магадлал “өндөртэй” байх болов уу.
Одоо жагсаалтад байгаа ашиг, үр өгөөж тус бүрийг тохиолдоосой гэсэн хүсэл ямар хэмжээнд
байгааг суралцагчдын саналыг хураах хэлбэрээр тодорхойлно. Эхлээд эрэгтэй суралцагчдын
саналыг асууна. Хамгийн олон дэмжигчтэй байгаа нэгэн сонголтыг самбарт бичээд, дараа нь
дээрхийн адил хэлбэрээр эмэгтэй суралцагчдын саналыг хураана.
Гарч болох хариулт:
--
Тодорхойлсон ашиг, үр өгөөжийн төрлөөс шалтгаалан гарах хариулт нь хоорондоо харилцан
адилгүй байх боловч нөгөө хүн өөрт нь маш их таалагдаж байгаа учраас таамаглаж байгаа
ихэнх ашиг, өгөөжийг тохиолдоосой гэсэн хүсэл нь маш өндөр түвшинд байх магадлалтай
(“хүсч байгаа” эсвэл “маш их хүсч байгаа”)
Одоо хүснэгтийн нөгөө хэсэг буюу хохирол, шаналлын хэсгийг дээрхийн ижил аргаар
боловсруулах ба энэ удаад өөр баг эхэлнэ. Тухайн хүйсийн нэг багаас энэ тохиолдолд тухайн
хүний сонгож авсан аль нэг шийдвэрийн үр дүнд түүнд ямар хохирол учирч болох талаар
гаргасан жагсаалтаа уншиж өгөхийг хүсээд, хэлсэн санааг нь самбарт бичнэ. Дараа нь шинэ
санаа байгаа эсэхийг лавлаж, жагсаалтад нэмж бичнэ.
Гарч болох хариулт:
--
Нөгөө хүн чинь татгалзан, чи гуньж гутарна.
--
Өөрийн сэтгэл санааг өөр хүнд нээж хэлсэндээ чи ичнэ.
--
Өөрийнхөө талаар чамд сөрөг мэдрэмж төрнө (хүний сэтгэлийг татахааргүй царай муутай,
эсвэл чи хэзээ ч найз хөвгүүн/найз охинтой болж чадахгүй юм байна гэж бодно).
--
Одоо тэр хүнтэй дахиад тааралдахад чамд эвгүйцэх сэтгэл төрнө.
--
Бусад хүүхэд чиний тухай мэдэж, чи ичнэ.
--
Бусад хүүхэд чиний тухай мэдэж, чамайг шоолно.
--
Охин бол хөвгүүд чамайг “амархан охин”, “хэтэрхий шулуухан охин” гэж бодох вий гэж чи
бодно.
Тухайн жагсаалт дотор байгаа хохирол, шаналал болгон нь тохиолдоно гэсэн магадлал ямар
түвшинд байгааг суралцагчдаас асууна.
Гарч болох хариулт:
--
Тодорхойлсон хохирол, шаналлын төрлөөс шалтгаалан хариулт нь хоорондоо харилцан
адилгүй байх боловч ерөнхийд нь авч үзвэл нөгөө хүн нь түүний талаар ямар мэдрэмжтэй
байгаа тухай нэг их мэдээлэл байхгүй учраас гарч болох хохирол шаналлын тохиолдох
магадлал нь “дунд зэргийн” түвшинд байх болов уу. Гэхдээ “бусад нь энэ тухай мэднэ” гэх
мэт үр дагавар гарах магадлал “өндөртэй” байх болов уу.
Одоо гарч болох хохирол, шаналлыг хүлээж авах боломж нь ямар түвшинд байгааг
суралцагчдын саналыг хураах хэлбэрээр тодорхойлно. Эхлээд эмэгтэй суралцагчдаас гараа
өргөн, санал хураалгахыг хүснэ. Хамгийн олон хүний саналыг авсан зүйлийг самбарт бичнэ.
Дараа нь эрэгтэй суралцагчдын саналыг нэгэн ижил хэлбэрээр хураагаад, мөн л хамгийн олон
хүний саналыг авсан сонголтыг самбарт бичнэ.
Гарч болох хариулт:
--
Тодорхойлсон хохирол, шаналлын төрлөөс шалтгаалан хариулт нь хоорондоо харилцан
адилгүй байх боловч ерөнхийдөө “бусад хүүхдүүд шоолно” гэх мэт удаан хугацаагаар
үргэлжлэхээргүй, гүн гүнзгий нөлөө үзүүлэх, эсвэл онцгой муу үр дагаврын хувьд бол
хүлээж авах боломж нь “эвгүй/хүнд” эсвэл “тэсч болно” гэсэн үнэлгээ гарах болов уу.
Харин “түүнтэй дахиад тааралдахдаа эвгүйцнэ” гэх мэтийн арай хүнд шинжтэй, эсвэл
удаан хугацаагаар үргэлжлэх нөлөө үзүүлэх магадлалтай үр дагаврын хувьд “хүлээн авч
болохгүй” гэсэн дүгнэлт давамгай гарах болов уу.
БАГШИД ӨГӨХ ЗӨВЛӨМЖ
Зарим нэг боломж нь суралцагчдын хүйсээс шалтгаалах магадлалтай. Хүйсээр авч үзэхэд
маш их ялгаатай байвал хоёр өөр хүйсийн суралцагчдын хариултыг тус тусад нь хоёр багана
болгон зэрэгцүүлэн бичиж болно.
Эцэст нь эрэгтэй суралцагчдаас ямар нэг охиныг болзоонд урихыг хүсч байгаа хүн байгаа бол
гараа өргөхийг хүсээд, тоог нь самбарт бичнэ. Дараа нь ямар нэг охиныг болзоонд урихыг
хүсэхгүй байгаа хүн байвал гараа өргөхийг хүсээд, тоог нь мөн бичнэ. Дараа нь охидоос мөн
дээрхийн адил асуултыг асууж, гарсан тоог самбарт бичнэ.
Суралцагчдаас дараах асуултыг асууна:
Ямар нэг хүнийг болзоонд урихыг хүсч байгаа суралцагчдын хувьд, эрсдэл байж болох боловч
яагаад хийгээд үзэж болохгүй гэж?
Болзоонд хүн урихыг хүсэхгүй байгаа суралцагчдын хувьд, эрсдэл нь яагаад хийгээд хэрэггүй
зүйл байна вэ?
Охид, хөвгүүдийн өгсөн хариултын хооронд ямар нэг ялгаа ажиглагдсан уу?
Хэрвээ ажиглагдсан бол яагаад ийм ялгаа гарч байна гэж та нар бодож байна вэ?
Тэр ялгаа нь зөв зүйтэй, шударга зүйл мөн үү? Тийм бол яагаад? Үгүй бол яагаад?
62 63