Шийдвэр гаргах
Шийдвэр гаргах
Шийдвэр гаргах
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 6<br />
ЭРСДЭЛ ХИЙХ<br />
Тохиолдол бүрт дурдагдаж байгаа хүн өөрийнх нь хувьд үүсээд байгаа нөхцөлд гарч болох<br />
сөрөг үр дагаврын эрсдэлийг бууруулахын тулд юу хийх ёстой вэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
1-р тохиолдол: Гэрээсээ нууцаар гарч явдгаа болих, үүнийг аль болох цөөлөх, эсвэл аав<br />
ээждээ баригдах эрсдэлийг бууруулсан нөлөө бүхий онцгой тохиолдолд л ингэж байх.<br />
--<br />
2-р тохиолдол: Бэлгийн хавьталд орохдоо бэлгэвч хэрэглэж байх.<br />
--<br />
3-р тохиолдол: ТОЭФЛ-ийн шалгалтад бэлдэж, хичээлээ хийх.<br />
Сая бид хүмүүс эрсдэл хийж байгаа зарим тохиолдлыг авч үзлээ гэж суралцагчдад хэлнэ. Одоо<br />
“эрсдэл” гэдгийг суралцагчид хэрхэн тодорхойлж байгаа талаар асууна. Энд өгч байгаатай<br />
төстэй тодорхойлолтыг <strong>гаргах</strong>ын тулд асуулт асуун, чиглүүлж өгөөрэй. Суралцагчдын гаргасан<br />
тодорхойлолтыг самбарт бичихдээ тэдний өөрсдийн хэрэглэсэн үгийг аль болох ихээр<br />
ашиглахыг хичээгээрэй.<br />
--<br />
Эрсдэл: хор хөнөөл, зовлон шаналал, эсвэл гарз хохирол учрах боломж, магадлал.<br />
Эрсдэл нь гурван янз байдаг тухай суралцагчдад хэлнэ. Нэгдүгээрх нь бие махбодын эрсдэл<br />
болно. Дараах асуултыг асууна:<br />
“Бие махбодын эрсдэл” гэж юуг хэлж байгаа талаар та нар ямар бодолтой байна вэ?<br />
Бие махбодын эрсдэл: хүний биед гэмтэл, хор хохирол учруулах магадлал.<br />
Биеийн эрсдэл агуулсан үйлдлийн заримыг жишээ болгон нэрлэнэ үү?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Улаанбаатар хотод зам хөндлөн гарах<br />
--<br />
Мод, шат руу авирах<br />
--<br />
Хамгаалалтгүй бэлгийн хавьталд орох<br />
--<br />
Ширүүн урсгалтай голд сэлэх<br />
--<br />
Цасан шуурганаар явган явах гэх мэт.<br />
Сая та нарын багаараа авч үзсэн тохиолдол дотроос аль нь бие махбодын эрсдэлийг ихээр<br />
агуулсан байсан бэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
БЗДХ авах талаар санаа зовох юмгүй гэж өөрийгөө тайтгаруулж байгаа нэгэн залуугийн<br />
тухай<br />
Хоёр дахь төрлийн эрсдэл нь сэтгэл санааны эрсдэл гэдгийг хэлээд, тэднээс дараах асуултыг<br />
асууна. “Сэтгэл санааны эрсдэл” гэж юуг хэлж байгаа талаар та нар ямар бодолтой байна<br />
вэ? Сэтгэл санааны эрсдэл: хүнд сэтгэлийн шаналал, эсвэл сэтгэл санааг нь доройтуулах<br />
магадлал.<br />
Сэтгэл санааны эрсдэлийг агуулсан үйлдлийн заримыг жишээ болгон нэрлэнэ үү?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Хэн нэгэн хүнийг болзоонд урих<br />
--<br />
“Би чамд хайртай” гэж хэн нэгэн хүнд анх удаагаа хэлэх<br />
--<br />
Ямар нэг асуудлын талаар найзтайгаа зөрөлдөх<br />
--<br />
Гэр бүлээ орхин өөр газар руу нүүх<br />
Сая та нарын багаараа авч үзсэн тохиолдол дотроос аль нь сэтгэл санааны эрсдэлийг агуулсан<br />
байсан бэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Гэрээсээ нууцаар гарч явдаг хүүхдийн тухай.<br />
--<br />
ТОЭФЛ-ийн шалгалтаа амжилттай өгчихнө гэж бодож байгаа хүний тухай.<br />
Гурав дахь төрлийн эрсдэл нь нийгмийн эрсдэл гэдгийг суралцагчдад хэлээд, тэднээс дараах<br />
асуултыг асууна. “Нийгмийн эрсдэл” гэж юуг хэлж байгаа талаар та нар ямар бодолтой байна<br />
вэ? Нийгмийн эрсдэл: өөрийн нийгмийн амьдрал, эсвэл нэр хүндэд хохирол учрах магадлал.<br />
Нийгмийн эрсдэлийг агуулсан үйлдлийн заримыг жишээ болгон нэрлэнэ үү?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Бусад хүний таашаан хүлээж авахгүй байгаа зүйлийг хийх<br />
--<br />
Сурлага сайтай мөртлөө хичээлээ хийгээгүй, бэлдээгүй байснаас болж тестэн дээр муу<br />
дүн авах<br />
--<br />
Хэтрүүлэн их уусны улмаас гудамжинд “тасарч” унах<br />
--<br />
Хулгай болон өөр нэгэн гэмт хэрэг үйлдэж байгаад баригдах гэх мэт.<br />
Сая та нарын багаараа авч үзсэн тохиолдол дотроос аль нь нийгмийн эрсдэлийг агуулсан<br />
байсан бэ?<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Тохиолдол бүрт гарч буй хүмүүсийн хийж байгаа үйлдлийн тухай юмуу эдгээрээс гарах үр<br />
дагаврын талаар бусад хүн мэдээд, түүнийг нь таашааж хүлээн авахгүй бол эдгээр нь бүгд<br />
нийгмийн эрсдэлийг агуулсан байна.<br />
Суралцагчдаас урьд өмнө нь өөрсдөө оролцсон, тодорхой сөрөг үр дагавартай байсан<br />
эрсдэлтэй тохиолдлыг санаад, дэвтэртээ жагсаан бичихийг хүснэ. Хэрвээ өөрсдөө хүсэхгүй<br />
бол эдгээр зүйлээ бусад сурагчтай санал хуваалцан ярихгүй байж болно. Дараах асуултад<br />
дэвтэртээ хариулж бичихийг хүснэ.<br />
Чи эдгээр үйлдэлд яагаад оролцсон бэ?<br />
<strong>Шийдвэр</strong>ээ <strong>гаргах</strong>аас өмнө чамд ямар мэдрэмж төрж байсан бэ? Үүнээс гарч болох үр<br />
дагаврын тухай чи мэдэж байсан уу?<br />
Үр дагавар нь гарсны дараа чамд ямар мэдрэмж төрж байсан бэ?<br />
Бичсэн зүйлээ бусадтайгаа хуваалцах хүсэлтэй суралцагчдыг яриулна.<br />
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 2<br />
Эрсдэлийг үнэлэх нь<br />
Эрсдэл хийх үү, үгүй юу гэдгээ шийдэхдээ харгалздаг хүчин зүйлийг нэрлэхийг хүснэ.<br />
Гарч болох хариулт:<br />
--<br />
Гарах ашиг, олз, үр өгөөж нь хэр сайн болох<br />
--<br />
Ашигтай, өгөөжтэй байх магадлал хэдий хэр байх<br />
--<br />
Гарч болох хор, хохирол нь ямар байх<br />
--<br />
Хор, хохирол гарах магадлал хэдий хэр байх<br />
Урьдчилан бэлтгэсэн “Эрсдэлийг үнэлэх хүснэгт” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.2) үзүүлэнгээ дэлгэн<br />
харуулна. Ихэнх эрсдэл нь гарч болох ашиг, үр өгөөж болон хор хохирлыг нэгэн зэрэг агуулж<br />
байдаг ба эдгээрийн аль аль нь тохиолдоно гэсэн тодорхой магадлалтай байдаг. Үүнийг<br />
тооцохын тулд хүснэгтийг ашиглаарай. Ашиг, өгөөж нь тухайн хүний зүгээс их, бага хэмжээнд<br />
байдаг бол хохирол нь хүлээж авах боломжгүй зүйл байдаг.<br />
Өөр өөр эрсдэл агуулж байгаа зан үйлд үнэлгээ дүгнэлт өгөхийн тулд энэ хүснэгтийг ашиглах<br />
болно гэж хэлэн дэвтэртээ хуулж хийхийг хүснэ.<br />
Суралцагчдыг хүйсээр нь ялгаж дөрвөн багт хуваана.<br />
Хамгийн түрүүнд судалж үзэх зүйл бол “Өөрт чинь таалагддаг хэн нэгэн хүнийг болзоонд<br />
60 61
Change language