11.02.2017 Views

Шийдвэр гаргах

Шийдвэр гаргах

Шийдвэр гаргах

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 6<br />

ЭРСДЭЛ ХИЙХ<br />

ЗОРИЛГО<br />

Суралцагчид шийдвэр <strong>гаргах</strong> явцын нэгэн бүрэлдэхүүн хэсэг болсон эрсдэлд үнэлгээ дүгнэлт<br />

өгч сурах явцдаа хамгаалалтгүй бэлгийн хавьталтай холбоотой шийдвэр болон тэдгээрээс<br />

гарах үр дагаврт онцгой анхаарал хандуулах болно.<br />

ЗОРИЛТ<br />

Энэ сэдвийн эцэст суралцагчид дараах мэдлэг, чадвартай болсон байна.<br />

Үүнд:<br />

• Эрсдэлийн гурван төрлийг нэрлэх.<br />

• Өөрсдөө зайлсхийхийг хүсэж байгаа гурван төрлийн эрсдэлийг нэрлэх.<br />

• Яагаад зарим эрсдэлийг хийгээд үзэх нь зүйтэй, заримыг нь хэрэггүй байдгийг тайлбарлах<br />

• Аль нэгэн эрсдэлийг хийгээд үзэх нь зүйтэй эсэхийг үнэлэхэд тус болох хоёр хүчин зүйлийг<br />

нэрлэх.<br />

Бэлтгэх зүйл<br />

• Том цаас, эсвэл самбар<br />

• Самбарын үзэг, эсвэл шохой<br />

• Багц хөзөр<br />

• Хайрцаг эсвэл уут–3 ширхэг<br />

• Тоглоомын хэсгүүд –“X” гэсэн тэмдэгтэй 6 хэсэг, “O” гэсэн тэмдэгтэй 12 хэсэг<br />

• “Эрсдэлтэй нөхцөлүүд” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.1)–Гурван суралцагч бүрийн дунд нэг<br />

тохиолдол оногдож байхаар хувилна.<br />

• “Эрсдэлийг үнэлэх хүснэгт” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.2)–том үзүүлэн хэлбэрээр<br />

• “Жаргал,Тэмүүжин хоёрын түүх” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.3)–нэг хувь<br />

• “Жаргал,Тэмүүжин хоёрын түүх-Санал болгож байгаа хариулт” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.4)–<br />

Багшид зориулсан мэдээлэл<br />

• “Нэмэлт мэдээлэл: Жирэмслэлт ба БЗДХ” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.5)–том үзүүлэн<br />

хэлбэрээр<br />

• “Нэмэлт мэдээлэл: Хуанлийн арга” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.6)–том үзүүлэн хэлбэрээр<br />

• “Давтагдсан эрсдэлийн тоглоом” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.7)–том үзүүлэн хэлбэрээр<br />

• “Давтагдсан эрсдэл” хэсэгт ашиглах 3 уут юмуу хайрцаг бэлтгэнэ. Уут юмуу хайрцаг<br />

болгонд “Х” гэсэн тэмдэгтэй тоглоомын хоёр хэсгийг, “О” гэсэн тэмдэгтэй тоглоомын<br />

дөрвөн хэсгийг хийнэ (тоглоомын хэсэг гэдэг нь хэсэг цаас юмуу карт байж болно). Улмаар<br />

уут юмуу хайрцаг бүрт нийт зургаан хэсгийг хийсэн байна.<br />

ТУХАЙН СЭДВИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ<br />

• <strong>Шийдвэр</strong> <strong>гаргах</strong> үйл явц нь тодорхой эрсдэлийг агуулсан байдаг.<br />

• Эрсдэл гэж хор хөнөөл, зовлон шаналал юмуу гарз хохирол амсах магадлал, боломж юм.<br />

• Зарим төрлийн эрсдэлийг хийхэд аюултай байхад зарим нь сэтгэл хангалуун, сайхан байж<br />

мэднэ.<br />

• Эрсдэлийг үнэлэхийн тулд хүн тодорхой нэг үйлдлээс гарч болох ашигтай болон хор<br />

уршигтай үр дагаврыг мэдсэнээр тэдгээрийг хэр их хүсч байгаа болон хүсэхгүй байгаагаа<br />

тодорхойлоод, гарах магадлалыг үнэлж, эдгээр хүчин зүйлсийг хооронд нь харьцуулан<br />

цэгнэж үзэх ёстой.<br />

• Хүмүүс эрсдэлийг дахин дахин хийж байвал тэд “тоглоомд алдах” магадлал ихтэй болно.<br />

Өөрөөр хэлбэл, эдгээр хүмүүсийн хувьд тодорхой үр дагаврыг амсах магадлал нь өснө.<br />

• Бие махбодын эрсдэл гэдэг нь өөрийн биед гэмтэл, хор хохирол учруулах магадлалыг<br />

хэлнэ.<br />

• Сэтгэл санааны хувьд гуньж гутрах, зовж шаналах юмуу, эсвэл хохирол учруулах<br />

магадлалтай бол сэтгэл санааны эрсдэл болдог.<br />

• Өөрийн нийгмийн амьдрал юмуу нэр хүндэд хохирол учрах магадлал бол нийгмийн эрсдэл<br />

болно.<br />

• Эрэгтэй болон эмэгтэйчүүдийн хувьд БЗДХ авах эрсдэлүүд адилхан байдаг.<br />

ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 1<br />

Эрсдэлтэй үйлдэл<br />

Суралцагчдыг гурван хүнтэй багт хуваана. “Эрсдэлтэй нөхцөл” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн 6.1)<br />

материалаас авсан тохиолдлыг баг бүрт хувааж өгөөд, багаар хариулах асуултыг самбарт<br />

бичнэ:<br />

Энэ хүн ямар зүйлд итгэлтэй байна вэ?<br />

Түүний энэхүү итгэл нь юунд үндэслэсэн байна вэ?<br />

Та нарын бодлоор энэ хүн итгэлтэй байх ёстой юу, үгүй юу? Яагаад?<br />

Энэ хүн ямар эрсдэл гаргаж байна вэ?<br />

Түүнд юу тохиолдож болох вэ? Гарах магадлалтай бүхий л үр дагаврыг жагсаан бичээрэй.<br />

Суралцагчид энэ даалгаврыг гүйцэтгээд дуусахаар нэг ижил тохиолдол дээр ажилласан багаас<br />

өөрсдийн боловсруулсан санааг нэг нэгээр нь танилцуулахыг хүснэ. Нэг ижил тохиолдол дээр<br />

ажилласан бүх баг ажлаа танилцуулаад дуусахаар дараах асуултыг асууна.<br />

Өөр өөр багуудын өгсөн хариулт дотор ямар нэг ялгаа байна уу? Та нар эдгээр ялгааг<br />

зохицуулж чадах уу?<br />

Өөр нэмж хэлэх зүйл байна уу?<br />

Тохиолдлыг бүгдийг нь хэлэлцэж дуусаад нийт суралцагчдад хандан дараах асуултыг асууна:<br />

Эдгээр тохиолдолд гарсан хүмүүсийн бодож байсан ямар санаа нь буруу байсан бэ?<br />

Гарч болох хариулт:<br />

--<br />

Хэт их итгэл, эсвэл буруу, хуурамч итгэл<br />

--<br />

Буруу төсөөлөл (жишээлбэл, боловсролтой, цэвэр цэмцгэр харагдаж байгаа хүүхнүүд нь<br />

БЗДХ өвчингүй байдаг, олон охинтой зэрэг явалдахгүй, нэг удаадаа ганц л найз охинтой<br />

байснаар БЗДХ-аас урьдчилан сэргийлж болно.)<br />

--<br />

Түрүүчийн удаа бүх зүйл бүтэмжтэй байсан тул энэ удаад ч гэсэн муу юм болохгүй гэж<br />

итгэх.<br />

58 59

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!