Шийдвэр гаргах

МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 5
БОЛОМЖИЙГ ЦЭГНЭХ
Тэр хоёрын хүлээх хүслийг дэмжсэн ялгаатай шалтгаанаас заримыг нэрлэнэ үү?
Бэлгийн хавьтал бол хувь хүн бүрийн гаргах ёстой хувийн шинжтэй сонголт байдаг ба одоо
суралцагч нэг бүр тус тусдаа энэ сонголтын тухай бодох боломж гарч байна гэж хэлнэ.
Одоо суралцагч бүр бэлгийн хавьталд орохыг дэмжсэн болон эсэргүүцсэн шалтгааныг
өөрийнхөөрөө жагсаан бичээд, шалтгаан бүрийг оноогоор дүгнэж өөрийн гаргах шийдвэрийг
харахын тулд багана тус бүрт буй шалтгаанд өгсөн оноог хооронд нь нэмж, багана тус бүрийн
нийлбэр оноог гаргана. Өөр өөрийн гаргасан шийдвэрийг ангид байгаа өөр хэн нэг хүнтэй
хуваалцахыг шаардахгүй гэдгийг суралцагчдад дахин хэлнэ.
Энэ даалгаврыг гүйцэтгэж дууссаны дараа тэднээс дараах асуултыг асууна.
Арай өндөр оноотой гарсан хэсэг нь чиний хувьд зөв шийдвэрийг зааж чадаж байна уу?
Хэрвээ шийдвэр нь зөв гарсан гэж бодохгүй байгаа бол хаана нь ямар алдаа гарсан гэж
бодож байна вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Зарим тохиолдолд тодорхой нэг шалтгаан бусдаас илүү жинтэй байх боловч тухайн
шалтгаанд өгөх онооны хамгийн дээд хэмжээ нь 10 байгаа учраас нийлбэр оноо нь тухайн
шалтгааны ач холбогдлыг тусгаж чадахгүй байж болно.
Чиний гаргахыг хүсэж байгаа шийдвэрийг өндөр гарсан оноо нь илэрхийлж чадахгүй байгаа
бол чи яах ёстой вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Зөв гэж бодож байгаа шийдвэрээ дагах.
Бэлгийн хавьталд орох, орохгүй байх шалтгаанд чиний эрхэмлэдэг үнэт зүйл хэр их нөлөө
үзүүлсэн бэ? Өөрийн үнэт зүйлээ чи хэрхэн үнэлсэн бэ?
Чиний мэдэрч байгаа мэдрэмж хэр чухал үүрэгтэй байсан бэ?
Найз нөхөд, гэр бүлийнхэн, чиний орчинд байгаа бусад хүмүүс чамайг энэ төрлийн шийдвэр
гаргахад хэр их нөлөө үзүүлэх ёстой вэ?
Бэлгийн хавьталд орохоос татгалзсаны үр дүнд гарч болох зарим сөрөг үр дагаврыг нэрлэнэ
үү?
Гарч болох хариулт:
--
Чи “бусдаас хоцорсон” мэт чамд санагдаж магадгүй.
--
Хэн нэгэн хүн чамайг шоолж магадгүй.
--
Чиний найз охин/найз хөвгүүн чамайг орхиж мэднэ (гэхдээ хэрвээ найз охин/найз хөвгүүн
чинь энэ шалтгааны улмаас чамайг орхиж байгаа бол түүнийг явуулах нь хамгийн зөв,
чиний хувьд азтай явдал болж болох талтай)
Зөвшөөрсөн бол яах вэ?
Гарч болох хариулт:
--
БЗДХ/ХДХВ-ийн халдвар авах
--
Хүсээгүй жирэмслэлт (улмаар сургууль завсардалт) болох
--
Нэр хүнд унах
--
Ирээдүйнхээ талаар төсөөлөн мөрөөдөж байсан зүйлээ биелүүлж чадалгүй алдах,
хойшлуулах
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 2
Аюулгүй бэлгийн харилцаанд орохыг дэмжсэн болон эсэргүүцсэн шалтгаан
Аюулгүй бэлгийн харилцааны талаар суралцагчид ямар бодолтой байгаа талаар асууна.
Гарч болох хариулт:
--
Жирэмслэх болон БЗДХ авах эрсдэлийг бууруулах тодорхой арга хэмжээ авсан нөхцөлд
хийгдэх бэлгийн зан үйл
Аюулгүй бэлгийн харилцаа гэдэг нь хавьтал үйлдэлгүйгээр таашаал авах, эсвэл бэлгэвч,
жирэмслэлтээс хамгаалах өөр ямар нэг аргыг хэрэглэн бэлгийн хавьтал хийх гэх мэт хоёр хүн
биеийн шингэнээ хоорондоо солилцолгүйгээр үйлдэх бэлгийн зан үйл юм.
Суралцагчдыг хосоор нь суулгаж, “Боломжийг цэгнэх нь” хүснэгтийг бөглүүлэх ба энэ удаад
аюулгүй бэлгийн харилцаанд орох эсэхээ одоо шийдэж байгаа хүний байр сууринаас хандан
хүснэгтийг бөглөх ёстойг тайлбарлана. Суралцагчид хүснэгтийг бөглөж дуусахаар самбарт
хоосон хүснэгт зурна. Хосуудаас ээлжлэн, аюулгүй бэлгийн хавьталд oрох шалтгаанаасаа
нэгийг хэлэхийг хүснэ. Дахин шинэ шалтгаан нэрлэгдэхгүй болтол нь хосуудаас ээлжлэн асууна.
Дараа нь аюулгүй бэлгийн хавьталд орохгүй байх шалтгааныг мөн дээрхийн ижил аргаар
гаргуулж авна. Хэрвээ “Боломжийг цэгнэх нь: Аюулгүй бэлгийн хавьтал” (Нөөц хэрэглэгдэхүүн
5.3) материалд байгаа шалтгаанаас аль нэгийг нэрлээгүй үлдээсэн байвал эдгээрийг санал
болгож хэрвээ суралцагчид зөвшөөрвөл самбарт байгаа жагсаалтад нэмж бичнэ.
Бүх шалтгааныг жагсаалтад бичиж дууссаны дараа дараах асуултыг асууна:
Аль шалтгааныг та нар хамгийн чухал гэж үзэж байна вэ?
Өсвөр насныханы хувьд аль шийдвэр нь хамгийн нийцтэй байна гэж бодож байна вэ?
Хэрвээ аюулгүй бэлгийн харилцаа нь хамгийн зөв шийдвэр гэж үзвэл өсвөр насны ийм олон
хүүхэд яагаад хамгаалалтгүй бэлгийн хавьталд ордог гэж бодож байна вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Аюулгүй бэлгийн хавьталд орох талаар хамтрагчтайгаа ярилцахад хэцүү байдаг.
--
Аюулгүй бэлгийн хавьталд орно гэдэг нь бэлгийн зан үйл үйлдэх бэлтгэлтэй байсан гэсэн
үг болно (өөрөөр хэлбэл, өөрийгөө бэлгийн хавьталд орж магадгүй гэдгийг мэдэж байх).
--
Өсвөр насныхан бэлгийн хавьтлын тухай ярихаасаа ичдэг.
--
Ямар нэгэн сөрөг үр дагавар тэдэнд тохиолдоно гэж тэд боддоггүй; тэд өөрсдийгөө аливаа
эрсдэлээс бүрэн хамгаалагдсан гэж боддог.
Одоо суралцагчдыг дөрвөн багт хуваана.
Хоёр багт нь “Бэлгийн хавьталд оролгүй хүлээхээр шийдсэн өсвөр насны хүүхэд ямар мэдлэг,
чадварыг эзэмшсэн байх шаардлагатай вэ?” гэсэн асуултыг өгөөд, нөгөө хоёр багт нь “Бэлгийн
хавьталд одоо орохоор шийдсэн өсвөр насны хүүхэд ямар мэдлэг, чадварыг эзэмшсэн байх
шаардлагатай вэ?” гэсэн асуултыг өгөөд, хариу өгөхийг хүснэ. Эдгээр асуултад хариулахад нь
зориулж багуудад таван минутын хугацаа өгнө. Эхлээд бэлгийн хавьталд оролгүй хүлээхээр
шийдсэн хүүхдийн тухай асуултад хариулсан хоёр багийн хариултыг сонсоно. Хоёр багаас
ээлжлэн нэг, нэг хариулт сонсоно. Эдгээр хариултыг самбарт бичнэ. Энэ хоёр баг өөрсдийн
боловсруулсан бүх хариултыг өгч дууссаны дараа нөгөө багуудаас нэмэх зүйл байгаа эсэхийг
асууна. Эцэст нь доорх жагсаалтаас багуудын нэрлээгүй орхисон санааг самбарт нэмж бичнэ.
Гарч болох хариулт:
--
“Үгүй” гэж хэлэх эрхтэй гэдгээ мэдэж байх шаардлагатай.
--
Өөрийн хувьд ингэх нь зөв гэж бодож байгаа зүйлийг хийхдээ өөрийнхөө тухай эерэг
мэдрэмжтэй байх шаардлагатай.
46 47