Шийдвэр гаргах

МОДУЛЬ 6: СЭДЭВ 4
ШИЙДВЭРИЙН ҮР ДАГАВАР
ТУХАЙН СЭДВИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ
• Аливаа шийдвэрийг гаргахдаа уг шийдвэрээс урган гарах урт болон богино хугацааны үр
дагаврууд, өөрийнхөө эрх ашиг болон сонирхол, мөн тухайн шийдвэр нь бусад хүнд хэрхэн
нөлөөлөх тухай эргэцүүлэн бодох нь маш чухал.
• Гаргаж байгаа шийдвэр болон түүнээс урган гарах үр дагаврын төлөө хүлээх үүрэг
хариуцлагыг хүмүүс өөрсдөө хүлээн зөвшөөрч, хариуцах ёстой.
БАГШИД ӨГӨХ ЗӨВЛӨМЖ
Нөөц хэрэглэгдэхүүн 4.1 ба 4.2 нь өсвөр үеийнхний амьдралд тулгарч болох төрөл бүрийн
шийдвэр болон хүндрэлтэй нөхцлийг харуулсан байгаа. Суралцагчдад ойлгомжтой болгохын
тулд материалыг хянаад, шаардлагатай бол нэмэлт өөрчлөлт хийж болно.
Өгүүллэгийн товхимол, ном, сонин болон сэтгүүлээс шийдвэр гаргах чадвартай холбоотой үйл
явдал олуулна. Энд дараах зүйл заавал багтсан байх шаардлагатай. Үүнд: нэг нөхцөл байдал,
шийдвэр гаргах чадвар болон гаргасан шийдвэрээ хэрэгжүүлэх үйл явц орно. Хичээлийн
явцад тухайн сонгож авсан хэсгээ суралцагчдад уншиж өгөх бэлтгэлтэй байх ёстой. Харин
тухайн хэсгийг тэдэнд харуулах шаардлагатай гэж үзэж байгаа бол үзүүлэн болгон бэлдээрэй.
Дүн шинжилгээ хийхэд тохирсон материал сонгохдоо “Шийдвэрт дүн шинжилгээ хийх нь”
Нөөц хэрэглэгдэхүүн 4.3-ыг ашиглаарай.
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА 1
Гарч болох үр дагавар
Шийдвэр гаргаж байхдаа тухайн шийдвэрээс урган гарах үр дагаврын тухай эргэцүүлэн бодох
нь маш чухал. Суралцагчид өсвөр насны хүүхдийн гаргах шаардлагатай зарим шийдвэрээс
урган гарах үр дагаврыг урьдчилан таамаглах дасгал хийх гэж байгаа тухай хэлнэ.
Суралцагчдыг гурван хүнтэй багт хуваагаад, баг бүрт “Шийдвэрийн жагсаалт” (Нөөц
хэрэглэгдэхүүн 4.1) нэртэй материалын нэг хувийг өгөх, эсвэл том үзүүлэн бэлдсэн бол түүнийг
дэлгэн харуулна. Суралцагчид шийдвэр бүрийг багаараа хэлэлцээд, тухайн шийдвэрээс гарах
хамгийн өндөр магадлалтай байгаа гурван үр дагаврыг урьдчилан таамаглахыг хүснэ. Баг
бүрээс нэг суралцагч багийнхаа гаргасан таамаглалыг нэг хуудас цаасан дээр бичих ёстой.
Баг бүр гаргасан үр дагавраас хамгийн эерэг нэгийг сонгож дугуйлан тэмдэглэнэ. Дараа нь
хамгийн сөрөг шинжтэй нэг үр дагаврыг сонгоод, түүнийгээ хөндлөн зураасаар дарна.
Арван минутын дараа ангиар нь нэгдэж суулгана. Самбарт юмуу том цаасан дээр нэг дэх
шийдвэрийг бичнэ. Баг бүрээс өөрийн дугуйлсан үр дагаврыг (энэ нь гарч болох хамгийн
эерэг үр дагавар байна) болон хөндлөн зураасаар дарсан үр дагаврыг (энэ нь хамгийн сөрөг
үр дагавар байна) тус тус нэрлэхийг хүсээд, багуудын өгсөн хариултыг самбарт бичнэ.
Жагсаалт дотор байгаа бусад шийдвэртэй холбоотой дасгалыг мөн хийнэ.
Суралцагчдаас дараах асуултыг асууна:
Багуудын боловсруулсан таамаглал нь хэр төстэй ба ялгаатай байсан бэ? Яагаад ийм байна
вэ?
“Хамгийн эерэг үр дагаврын” тухайд юу анзаарсан бэ?
Гарч болох хариулт:
--
Эдгээр үр дагавар нь тодорхой хэмжээнд сөрөг шинжтэй юмуу хамгийн сайнаар бодоход
муу ч биш, сайн ч биш шинжтэй байгаа болов уу.
Ямар шийдвэр нь та нарын бодоогүй байсан сөрөг үр дагавартай байгаа нь илэрсэн бэ?
Ямар шийдвэрээс урт хугацааны үр дагавар гарч болохоор байна вэ?
Гарч болох хариулт:
--
1, 3, 4, 5-р шийдвэр. 2-р шийдвэрээс мөн гарах боломжтой ч энэ нь баталгаатай бус.
Шийдвэр гаргаж байхдаа ямар үр дагавартайг мэдэх боломжтой юу? Тийм бол яагаад? Үгүй
бол яагаад?
Гарч болох хариулт:
--
Энд гаргасан шийдвэрээс ямар үр дагавар гарахыг тэр болгон мэддэггүй. Учир нь ...
--
Заримдаа бидэнд шаардлагатай мэдээлэл бүрэн байдаггүй.
--
Заримдаа бид буруу мэдээлэлтэй байдаг.
--
Заримдаа бид бусад хүний үзүүлэх хариу үйлдлийг урьдчилан тооцоолоогүй байдаг.
Бид ирээдүйд юу болохыг баталгаатай таамаглан тооцоолж чадахгүй ч гэсэн гарах үр дагаврын
талаар эртнээс бодох нь яагаад чухал байдаг вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Ихэнхдээ бид гарч болох үр дагаврын заримыг тодорхойлох боломжтой байдаг. Тодорхой
нэг шийдвэрийн үр дагавар бидний амьдралд тохиолдвол ямар мэдрэмж төрөх вэ гэдгийг
шийдэх боломжтой байдаг.
Одоо бидний гаргах шийдвэр нь бусад хүнд хэрхэн нөлөөлөх тухай суралцагчдаас асууна.
Эдгээр санааг боловсруулахад зориулж суралцагчдад 2-3 минутын хугацаа өгнө. Дараа нь баг
бүрээс боловсруулсан санаагаа танилцуулахыг хүснэ. Нэг баг өөрийн боловсруулсан зүйлийг
танилцуулж дуусахаар бусад суралцагчдад нэмж хэлэх зүйл байгаа эсэхийг асууна.
Гарч болох хариулт:
--
1-р тохиолдол: Дэлгүүрийн эзэнд мөнгө санхүүгийн хохирол учирна. Чимгээ хулгай хийгээд
баригдах юм бол энэ нь түүний гэр бүлд нөлөөлж магадгүй.
--
2-р тохиолдол: Гарах үр дагавар нь тодорхой бус байна. Ямар үр дагавар гарахаас
шалтгаалаад янз бүрийн хүмүүс өртөж магадгүй.
--
3-р тохиолдол: Тэр хоёр бэлгийн хавьталд ороод, Цэцгээ жирэмсэн болох юм бол тэр
хоёрын хоёулангийнх нь гэр бүлд нөлөөлнө.
--
4-р тохиолдол: Энэ явдал нь Жаргалын гэр бүлд нөлөөлнө. Хэрвээ тэр өөр хүмүүстэй
амьдрахаар гэрээсээ явбал энэ нь тэдэнд мөн нөлөөлнө.
--
5-р тохиолдол: Энэ явдал нь Сүрэнгийн одоогийн болон ирээдүйн гэр бүлд нөлөөлнө.
Суралцагчдаас дараах асуултыг асууна:
Бидний гаргасан шийдвэр бусад хүнд хэрхэн нөлөөлөх тухай эргэцүүлэн бодох нь хэр ач
холбогдолтой байх вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Бидний хийх аливаа үйлдэл бусдад хэрхэн нөлөөлөх тухай эргэцүүлэн бодох нь маш чухал.
Ялангуяа энэ шийдвэр нь бидний ойр дотны хүмүүст нөлөөлөхөөр бол бүр ч чухал болно.
Шийдвэр гаргахдаа өөрийн ашиг, сонирхлыг харгалзан үзэх нь хэр их ач холбогдолтой вэ?
Гарч болох хариулт:
--
Өөрийн ашиг сонирхлыг харгалзан үзэх нь мөн л чухал.
36 37