ASA JOURNAL Vol.2 | 2018
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ภาพฉายพัฒนาการรูปด้านหน้าห้องแถวการค้า<br />
เมืองท่าทะเลอันดามันและคาบสมุทรมลายู<br />
ปัทม์ วงค์ประดิษฐ์<br />
นักศึกษาระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร / pa_patm@hotmail.com<br />
ดร.เกรียงไกร เกิดศิริ<br />
อาจารย์ประจภาควิชาสถาปัตยกรรม คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร / arch.su.kreangkrai@gmail.com<br />
บทคัดย่อ<br />
การศึกษาเรื่อง “ภาพฉายพัฒนาการรูปด้านหน้าห้องแถว<br />
การค้าเมืองท่าทะเลอันดามันและคาบสมุทรมลายู” เป็นการศึกษา<br />
ภายใต้กรอบความคิดเรื่อง “รูปแบบทางสถาปัตยกรรม (Typology)”<br />
วัตถุประสงค์ของบทความมุ่งเน้นศึกษารูปแบบขององค์ประกอบ<br />
ทางสถาปัตยกรรมที่ปรากฏบนรูปด้านหน้าห้องแถวเมืองท่าว่ามี<br />
พัฒนาการเป็นอย่างไร โดยขอบเขตพื้นที่ศึกษาในเมืองท่าทะเล<br />
อันดามันและคาบสมุทรมลายูประกอบด้วย เมืองกันตัง เมืองภูเก็ต<br />
เมืองตะกั่วป่า ประเทศไทย และเมืองจอร์ททาว์น ปีนัง ประเทศ<br />
มาเลเซีย งานวิจัยประกอบด้วย การศึกษาข้อมูลเอกสารและลง<br />
ภาคสนามสำรวจรังวัด เพื่อศึกษาลักษณะกายภาพของพื้นที ่และ<br />
รูปแบบ ร่วมกับข้อมูลจากการสังเกต ถ่ายภาพ และสัมภาษณ์เพื่อ<br />
นำมาศึกษาวิเคราะห์ด้วยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ พบว่าพัฒนาการรูป<br />
ด้านหน้าห้องแถวเมืองท่าแบ่งออกเป็น 7 ระยะคือ 1) The 1 st<br />
localized style 2) The 2 nd localized style 3) The 1 st eclectic<br />
style 4) The 2 nd eclectic style 5) The 3 rd eclectic style 6) Art<br />
deco style 7) Early modern style<br />
คสคัญ : รูปด้านหน้าห้องแถว เมืองท่า คาบสมุทรมลายู<br />
1<br />
ธิดา สาระยา. (2554 ).“ประวัติมหาสมุทรอินเดีย” กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์เมืองโบราณ, 462.<br />
2<br />
40 Wheatley, Paul. (1961) “The Golden Khersonese : Studies in the Historical Geography of the Malay Peninsula before A.D. 1500.” Kuala Lumpur: University of Malaya Press. 41<br />
ภูมิหลัง<br />
ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นที่รู้จักเนื่องด้วยเป็น<br />
ภูมิภาคบนเส้นทางการค้าทางทะเลจากอินเดียไปจีนมาช้านาน<br />
ผ่านการรับรู้ของตะวันตกว่า “อินโดจีน” จากทะเลโคโลมันเดลของ<br />
อินเดียมายังทะเลอันดามันของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้<br />
จนถึงช่องแคบมะละกาบริเวณคาบสมุทรมลายูที่ซึ่งเป็นจุดเปลี่ยน<br />
ของลมมรสุม ผลิตผลจากการจอดพักเรือเพื่อรอลมมรสุมนี้ทำให้<br />
เกิดชุมชน ภายใต้ระบบการค้าในท้องถิ่น เริ่มต้นจากการแลก<br />
เปลี่ยนสินค้าซึ่งผลิตได้เองในท้องถิ่นกับสินค้าภายนอกเพื่อนำมา<br />
ใช้ในพิธีกรรมหรือเก็บสะสมเป็นสมบัติของตระกูล ระบบการค้าใน<br />
ลักษณะนี้ก่อให้เกิดความเป็นศูนย์กลาง ซึ่งศูนย์กลางสำคัญ<br />
ประกอบด้วยการเป็นผู้ผลิต ผู้ส่งออกและผู้ขายอยู่ในตัวเอง<br />
ศูนย์กลางบางแห่งอยู่ในทำเลที่ดีก็จะพัฒนาเป็นเมืองท่าการค้า<br />
(Entrepot หรือ Port town) และเป็นคลังสินค้า (Emporium) (ธิดา.<br />
2011 : 462) 1 โดยเมืองท่าสำคัญที่ถูกอ้างถึงบนพื้นที่คาบสมุทร<br />
ภาคใต้ของไทยและคาบสมุทรมลายู ได้แก่ เมืองมะละกา เมือง<br />
สิงคโปร์เมืองปีนัง เมืองปัตตานีเมืองสงขลา เมืองกันตัง เมืองถลาง<br />
เมืองตะกั่วป่า เป็นต้น เมืองท่าเหล่านี้ผูกโยงกันเป็นเครือข่ายติดต่อ<br />
ระหว่างกันผ่าน “เส้นทางเดินเรือคาบสมุทร” รวมถึงการเดินทาง<br />
โดยใช้ แพ เกวียน ม้า ช้าง และสัตว์พาหนะอื่น ๆ ดังที่ Wheatly<br />
Paul ประมวล 11 เส้นทางที่ใช้กันในอดีตจนถึงปัจจุบัน ยกตัวอย่าง<br />
เช่น เส้นทางข้ามคอคอดกระ, เส้นทางแม่น้ำตะกั่วป่า, เส้นทาง<br />
แม่น้ำตรัง, เส้นทางเคดะห์-ปัตตานี, เส้นทางกลันตัน-มะละกา<br />
เป็นต้น (Wheatly. 1961) 2 สะท้อนภาพการเติบโตของเมืองท่าบน<br />
คาบสมุทรทั้งตอนบนและตอนล่างอันสัมพันธ์กับการติดต่อค้าขาย<br />
อย่างต่อเนื่อง<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage
Change language