ASA JOURNAL Vol.2 | 2018
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ว่าด้วย “วัสดุ”<br />
: แนวคิดทางสถาปัตยกรรมแห่งคริสต์ศตวรรษที่ 19<br />
ดร. พินัย สิริเกียรติกุล<br />
คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร / p.sirikiatikul@gmail.com<br />
บทคัดย่อ<br />
ท่ามกลางกระแสความสนใจต่อวัสดุในวงการสถาปัตยกรรมทุกวันนี้<br />
บทความนี้มุ่งศึกษาจุดก ำเนิดและพัฒนาการยุคแรกของแนวความคิด<br />
ทางสถาปัตยกรรมเกี่ยวกับวัสดุ โดยพิจารณามุมมองต่อวัสดุที่แตกต่าง<br />
ของ 3 นักเขียนทางสถาปัตยกรรมแห่งยุโรปในศตวรรษที่19 ได้แก่<br />
วิโอเลต์-เลอ-ดุก, ก็อตฟรีด เซมเปอร์ และ จอห์น รัสกิน บทความ<br />
เสนอว่า ไม่เคยมีความเห็นพ้องต้องกันในเรื่องว่าวัสดุนั้นควรจะเป็น<br />
เช่นไรในทางสถาปัตยกรรม ซึ่งด้วยพื้นฐานเช่นนี้นี่เองที่จะปลดปล่อย<br />
เราจากการยึดติดกับแนวความคิดใดแนวความคิดหนึ่ง และทำให้<br />
สามารถยอมรับความหลากหลายในการตีความวัสดุที่น ำไปสู่ผลลัพธ์<br />
ทางสถาปัตยกรรมที่แตกต่างได้<br />
คสคัญ: วัสดุ, วิโอเลต์-เลอ-ดุก, ก็อตฟรีด เซมเปอร์, จอห์น รัสกิน<br />
ไพท์: “หากกล่าวถึง ไมเคิลแองเจโล และ คริสโตเฟอร์<br />
เรน, คนหนึ่งเริ่มต้นจากผลของคลาสสิค อีกคน [เริ่ม]<br />
จากศิลปะแบบอิตาเลียน เราควรเริ่มจากอะไรดี”<br />
เลธาบี: “วัสดุ”<br />
บทสนทนาระหว่างเบเรสฟอร์ด ไพท์ (Beresford Pite)<br />
และวิลเลียม เลธาบี (William Lethaby) ในชั้นเรียน<br />
“ปัญหาของสถาปัตยกรรมสมัยใหม่” ณ Architectural<br />
Association ลอนดอน ค.ศ. 1896 (‘An Architectural<br />
Symposium’, 1896: 307)<br />
แน่นอนว่า “วัสดุ” เป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่งของสถาปัตยกรรม<br />
สถาปนิกในทุกยุคสมัยตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันต้องรู้จักคุ้นเคยกับวัสดุ<br />
อย่างไรก็ตามหากกล่าวในฐานะทฤษฎีสถาปัตยกรรมสมัยใหม่<br />
“วัสดุ” เพิ่งได้เข้ามามีบทบาทราว 2 ศตวรรษที่ผ่านมานี้เอง<br />
ภาพที่ 1 : โบสถ์ออลเซนต์ส สร้างเสร็จในปี ค.ศ. 1902 ออกแบบโดยวิลเลียม เลธาบี นักประวัติศาสตร์และสถาปนิกขบวนการศิลปหัตถกรรม<br />
คกล่าวของเขาที่ว่า “ความงามนั้นไม่ใช่ประเด็นคถามทางด้านรูปทรงเท่านั้น แต่คือร่องรอยการใช้ปัญญา (mind) ที่มีต่อวัสดุอย่างเหมาะสม” (1913: 176)<br />
แสดงให้เห็นอิทธิพลทางความคิดของวิลเลียม มอร์ริสอย่างชัดเจน ที่มาภาพ : RIBA Collections (1902). All Saints, Brockhamption-by-Ross, Herefordshire.<br />
60 61<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage<br />
Image 4 : the Theravada Buddhist Cosmology 12<br />
ผลจากการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการปฏิวัติ<br />
อุตสาหกรรมทำให้ยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 19 เป็นดินแดนที่<br />
ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการก่อสร้างที่สุดเมื่อเทียบกับทวีปอื่น ๆ<br />
บรรดานักคิดและสถาปนิกแห่งสังคมยุโรปจึงต้องครุ่นคิดกับ<br />
ประเด็นปัญหาใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นในวงการสถาปัตยกรรมและการ<br />
ก่อสร้างอยู่เสมอ ทฤษฎีเกี่ยวกับวัสดุเป็นส่วนหนึ่งของกระแสดัง<br />
กล่าว ดังบทสนทนาข้างต้นที่สะท้อนภาวะสับสนในวงการสถาปนิก<br />
อังกฤษในช่วงปลายศตวรรษว่า ควรเริ่มต้นการออกแบบ<br />
สถาปัตยกรรมด้วยรูปแบบของยุคใดดีซึ่งนอกจากเลธาบีจะปฏิเสธ<br />
วิธีเริ่มต้นด้วย “รูปแบบ” อันเป็นความเชื่อที่ยึดถือกันมาอย่าง<br />
ยาวนานแล้ว ยังเสนอให้พิจารณา “วัสดุ” เป็นตัวตั้งต้นแทน<br />
แนวคิดของเลธาบีที่ให้หันมาให้ความสำคัญกับวัสดุส่วน<br />
หนึ่งได้รับอิทธิพลมาจากปาฐกถา เรื่อง “The Influence of Building<br />
Materials upon Architecture” ของวิลเลียม มอร์ริส (William<br />
Morris, 1834-1896) ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้นำทางความคิดและศิลปิน<br />
คนสำคัญของขบวนการศิลปหัตถกรรมของอังกฤษ (The Art and<br />
Crafts Movement) โดยมอร์ริสเสนอว่า สารัตถะของสถาปัตยกรรมนั้น<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage
Change language