ASA JOURNAL Vol.2 | 2018

ดูแลอาคารสถานที่ได้อย่างสะดวก แม้จะมีสิ่งอำนวยความสะดวกบางอย่างไม่ครบครันเท่าโรงแรม
ขนาดใหญ่ก็ตาม การออกกฎกระทรวงกําหนดลักษณะอาคารประเภทอื่นที่ใช้ประกอบธุรกิจโรงแรม
พ.ศ. 2559 ตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2552 ชี้ให้เห็นถึงความแพร่หลายของการปรับ
ใช้อาคารประเภทอื่นมาประกอบธุรกิจโรงแรม เพื่อให้สามารถขออนุญาตเปลี่ยนการใช้อาคารเพื่อ
ประกอบธุรกิจโรงแรมได้อย่างถูกต้อง
ภาพที่ 6 : บ้านนพวงศ์
Image 6 : Baan Noppawong
การปรับเปลี่ยนการใช้สอยบ้านและอาคารเก่าขนาดเล็กทรงคุณค่าเป็นโรงแรมขนาดเล็กนับ
เป็นแนวทางร่วมระหว่างการอนุรักษ์และการพัฒนาที่ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย การปรับเปลี่ยนเป็น
โรงแรมช่วยต่อชีวิตอาคารให้ได้มีอายุยืนนานขึ้น ได้รับการบูรณะซ่อมแซมให้อยู่ในสภาพดีและถูก
กลับมาใช้ประโยชน์อีกครั้ง สร้างโอกาสให้อาคารเหล่านั้นได้เปิดเผยตนเองออกสู่สาธารณะให้ได้รับ
ความชื่นชมคุณค่าที่มากับอายุและคุณสมบัติเฉพาะของแต่ละอาคาร รวมทั้งประวัติและรูปแบบ
อาคาร และในขณะเดียวกันก็สร้างรายได้แก่ธุรกิจผ่านประโยชน์ใช้สอยนั้นด้วยศักยภาพและคุณค่า
ของอาคารที่อาจทดแทนไม่ได้ด้วยสิ่งก่อสร้างใหม่เพื่อใช้ส่วนหนึ่งเป็นทุนในการบูรณะและบำรุงรักษา
อาคารให้คงอยู่สืบต่อไปด้วย ทั้งนี้แม้รายได้ที่มาจากธุรกิจโรงแรมเพียงอย่างเดียวนั้นยากที่จะคืนทุน
ที่ใช้ในการบูรณะและบำรุงรักษาอาคารเก่าในกรณีที่สภาพอาคารเดิมทรุดโทรมมาก แต่การคืน
ประโยชน์ใช้สอยให้กับอาคารช่วยสร้างชีวิตให้แก่สถานที่และเป็นการชะลอการชำรุดเสื่อมสภาพและ
ปัญหาเพิ่มเติมของอาคารจากการทิ้งร้างเป็นระยะเวลานาน โรงแรมบูติคในอาคารเก่าเหล่านี้มีส่วน
ในการถ่ายทอดประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมแก่ผู้ใช้บริการ ผ่านลักษณะทางกายภาพ การสื่อสาร
ข้อมูล การบริการและการออกแบบสื่อต่างๆที่เกี่ยวข้อง (Saithiwa Ramasoot, 2014) โดยมักผ่านการ
ปรับเปลี่ยนทางกายภาพของอาคาร ประกอบด้วยการบูรณะให้แข็งแรงและอยู่ในสภาพดีการต่อเติม
และเปลี่ยนแปลงอาคารในระดับต่างๆ หรือการสร้างอาคารเพิ่ม นอกจากนี้ พบว่าการอนุรักษ์อาคาร
เก่ามีความซับซ้อนขึ้นเมื่อต้องปรับเปลี่ยนเพื่อรองรับแผนธุรกิจ รวมทั้งความสะดวกสบาย ปลอดภัย
ความเป็นอาคารสาธารณะและมาตรฐานต่างๆของที่พักนักท่องเที่ยว ซึ่งอาจลดทอนคุณค่าของอาคาร
เดิมในองค์รวมลงได้หากมีการออกแบบและจัดการอย่างไม่เหมาะสม ในขณะเดียวกันก็ถือเป็นความ
ท้าทายต่อความคิดสร้างสรรค์ของผู้ออกแบบเพื่อการอนุรักษ์อาคารที่จะรักษาความแท้ของอาคาร
เดิมไว้ให้ได้มากที่สุด อาคารเก่าที่ถูกปรับเป็นที่พักขนาดเล็กสำหรับนักท่องเที่ยวที่พบมีทั้งอาคารไม้
อาคารครึ่งปูนครึ่งไม้ และอาคารก่ออิฐถือปูน ซึ่งมักมีรูปแบบหรือมีวัสดุและรายละเอียดอาคารที่
หาได้ยากหรือแตกต่างไปจากอาคารที่ก่อสร้างในปัจจุบัน ตัวอย่างโรงแรมที่เดิมเป็นบ้านพักอาศัย
แบบบ้านเดี่ยว เช่น โรงแรมบ้านพระนนท์ บ้านดินสอโฮสเทล โรงแรมบ้านนพวงศ์ (ภาพที่ 6) โรงแรม
พระยาพาลาซโซ่ (ภาพที่ 7) โรงแรมบ้าน ๒๔๕๙ และโรงแรมบ้านใน โรงแรมที่เดิมเป็นบ้านพักอาศัย
แบบเรือนแถว เช่น เดอะภูธรเบดแอนด์เบรคฟาสต์ ดิอัษฎางค์เบดแอนด์เบรคฟาสต์ 1905 Heritage
Corner และ Here Hostel เป็นต้น โดยทำเล อายุและลักษณะของอาคารโบราณมักมีผลต่อการกำหนด
ระดับและรูปแบบของธุรกิจและการตั้งระดับราคาค่าห้องพัก ที่พักบางแห่งอาจมีที่ตั้งเข้าถึงได้ยาก
หรือสภาพแวดล้อมไม่ดีนัก แม้จะอยู่ในย่านทำเลที่เหมาะแก่การท่องเที่ยว แต่อาศัยคุณค่าทาง
ประวัติศาสตร์และเสน่ห์เฉพาะตัวของสถาปัตยกรรมเก่าช่วยดึงดูดและสร้างประสบการณ์เฉพาะตัว
ให้แก่ผู้เข้าพัก การปรับเปลี่ยนการใช้สอยอย่างเหมาะสมจึงนับเป็นวิธีการเพิ่มโอกาสการอนุรักษ์
ให้แก่อาคารเก่าที่มีขนาดและระดับความสำคัญลดหลั่นลงมาแต่มีคุณค่าในตัวเองให้บุคคลหรือเอกชน
กลุ่มเล็กๆ ได้เข้ามาดำเนินการอนุรักษ์ได้เอง ในหลายกรณีการปรับเปลี่ยนอาคารเก่าในสภาพแวดล้อม
ของชุมชนเดิมยังช่วยดึงนักท่องเที่ยวเข้ามารู้จักสถานที่และสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนด้วยกิจกรรมต่างๆ
ตัวอย่างน่าสนใจคือ โรงแรมพระยาพาลาซโซ่ (สร้างในปี พ.ศ. 2466 เดิมเป็นบ้านคหบดีและเคยถูก
ปรับใช้เป็นอาคารเรียน) ซึ่งตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งธนบุรีและมีข้อจำกัดในการเข้าถึงด้วยรถยนต์
แต่สามารถพลิกเอาข้อจำกัดของการเข้าถึงโรงแรมด้วยเรือข้ามฟากเท่านั้นให้เป็นจุดเด่นเพื่อเน้น
บรรยากาศเงียบสงบผ่อนคลายแตกต่างจากพื้นที่ย่านท่องเที่ยวข้างเคียงและสร้างประสบการณ์
การย้อนกลับสู่อดีตด้วยที่ตั้งและสถาปัตยกรรม
การปรับเปลี่ยนอาคารเดิมเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวอีกประเภทหนึ่งที่พบมากคือโฮสเทลที่
ปรับจากอาคารพาณิชย์หรือตึกแถวสมัยใหม่กรณีนี้อาคารเดิมเป็นอาคารร่วมสมัยที่อาจไม่ได้มีคุณค่า
ทางสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ แต่ยังคงมีศักยภาพทางเศรษฐกิจในตัวเองด้วยโครงสร้างและ
ทำเลที่ตั้งของอาคารซึ่งทำให้ประหยัดการลงทุนไม่ต้องสร้างอาคารใหม่และพัฒนาธุรกิจได้รวดเร็วขึ้น
อาคารพาณิชย์มีรูปแบบผังอาคารแคบลึกและโครงสร้างลักษณะตารางกริดเท่าๆกัน จึงมีความยืดหยุ่น
สำหรับการปรับเปลี่ยนพื้นที่และใช้สอยให้เหมาะกับกิจกรรมต่างๆ อยู่แล้ว โดยเฉพาะเมื่อมีพื้นที่หลาย
คูหายาวต่อเนื่องกัน ช่วง 5 ปีที่ผ่านมานับเป็นยุครุ่งเรืองของโฮสเทลในตึกแถว มีการปรับอาคาร
พาณิชย์เป็นที่พักนักท่องเที่ยวราคาประหยัดจำนวนมาก โดยเฉพาะตึกแถวในทำเลที่ตั้งที่สะดวกต่อ
การคมนาคม ใกล้สถานีรถไฟฟ้าและสถานีรถไฟใต้ดิน และย่านใกล้แหล่งท่องเที่ยวหรือย่านเศรษฐกิจ
เช่นเกาะรัตนโกสินทร์ การปรับเปลี่ยนอาคารพาณิชย์ที่มีรูปแบบเป็นมาตรฐานเป็นโจทย์ท้าทายการ
ออกแบบที่จะสร้างเอกลักษณ์หรือจุดเด่นของโรงแรมด้วยการออกแบบปรับปรุงอาคารที่ไม่ซ้ำกับ
คู่แข่งที่มีแนวทางธุรกิจใกล้เคียงกัน โดยมักแสดงผ่านการออกแบบรูปด้านด้านหน้า (facade) พื้นที่
ภาพที่ 7 : โรงแรมพระยาพาลาซโซ่
Image 7 : Praya Palazzo
ส่วนกลาง ผังพื้นและการตกแต่งห้องพักและห้องน้ำ ทั้งนี้พบว่าบางกรณีศึกษาของโฮสเทลในอาคาร
พาณิชย์กล้าที่จะท้าทายการออกแบบปรับปรุงอาคารเพื่อสร้าง space ที ่โดดเด่นโดยไม่ยึดติดกับ
84 85
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม
ในพระบรมราชูปถัมภ์ Issue 02 / 2018
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects
under the Royal Patronage
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม
ในพระบรมราชูปถัมภ ์ Issue 02 / 2018
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects
under the Royal Patronage