ASA JOURNAL Vol.2 | 2018
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ดั้งเดิมเป็นบ้านพระราชทานแก่พลเอกเจ้าพระยารามราฆพก่อนที่จะขายให้แก่รัฐบาลไทย ส่วน<br />
ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) สาขาเพชรบุรี เดิมเป็นบ้านของมหาอำมาตย์โทพระยามหินทร<br />
เดชานุวัตน์ก่อนที่ธนาคารจะขอซื้อมาใช้เป็นที่ทำการตั้งแต่ปี พ.ศ.2514<br />
พิพิธภัณฑ์ในอาคารโบราณสถาน<br />
การให้ความสำคัญกับฐานานุศักดิ์ของโบราณสถานมีผลต่อแนวทางและรูปแบบการอนุรักษ์<br />
อาคารเก่าในประเทศไทย โบราณสถานส่วนใหญ่ที่เป็นอาคารถาวรและยังหลงเหลืออยู่มักเป็นอาคาร<br />
ทางศาสนา พระราชวังหรืออาคารที่มีความเกี่ยวข้องกับบุคคลสำคัญหรือประวัติศาสตร์ การปรับปรุง<br />
อาคารเพื่อประโยชน์ใช้สอยใหม่ไม่เป็นเพียงแค่การปฏิบัติการอนุรักษ์ทางกายภาพแต่มีแนวคิดโดย<br />
ทั่วไปว่าจำเป็นต้องคำนึงถึงความเหมาะสมด้านรูปลักษณ์และความหมายของอาคารเดิม (ปิ่นรัษฎ์<br />
กาญจนัษฐิติ, 2552: 95) และแสดงความเคารพต่อศาสนา บุคคลหรือเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์<br />
นั้นๆอย่างเหมาะสม ทั้งประโยชน์ใช้สอยใหม่และรูปแบบการปรับปรุงทางกายภาพ นอกจากนี้โบราณ<br />
สถานจำนวนมากยังอยู่ในการครอบครองดูแลโดยหน่วยงานราชการหรือองค์กรท้องถิ่น เมื่อเกิด<br />
แนวคิดนำโบราณสถานกลับมาใช้ประโยชน์อีกครั้งจึงมักปรับใช้ในรูปแบบที่ประนีประนอม ใกล้เคียง<br />
กับประโยชน์ใช้สอยเดิม หรือปรับใช้เป็นอาคารราชการหรืออาคารสาธารณะที่เกี่ยวข้องกับ<br />
ประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปรับเป็นที่ทำการของหน่วยงานและเป็น<br />
พิพิธภัณฑ์ ไม่ว่าจะเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับบุคคลหรืออาคารเดิมโดยตรง หรือพิพิธภัณฑ์ที่เกี่ยว<br />
กับที่ตั้งหรือหน่วยงานที่ครอบครอง จากการสำรวจพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จำนวน 41 แห่ง ที่อยู่ใน<br />
ความดูแลของกรมศิลปากร ในปี พ.ศ. 2547 พบว่ามีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ปรับใช้โบราณสถาน<br />
ซึ่งอยู่ในความดูแลของกรมศิลปากรเป็นอาคารพิพิธภัณฑสถานจำนวน 13 แห่ง ประกอบด้วยโบราณ<br />
สถานที่เป็นวัง ศาลากลางเก่าหรือที่ทำการ บ้านพักเจ้านายหรือจวนผู้ว่า โรงช้างและวัด ตัวอย่างเช่น<br />
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป (เดิมเป็นอาคารโรงกษาปณ์สิทธิการ) และพิพิธภัณฑสถานแห่ง<br />
ชาติน่าน (เดิมเป็นหอคำซึ่งเป็นคุ้มของเจ้าผู้ครองนครน่านและเคยใช้เป็นศาลากลางจังหวัดน่าน) การ<br />
ปรับเปลี่ยนการใช้สอยของโบราณสถานในลักษณะนี้ต้องมีการซ่อมแซมและปรับปรุงอาคารให้สัมพันธ์<br />
กับการใช้สอยใหม่เป็นพิพิธภัณฑ์แม้จะมีข้อดีจากการประหยัดค่าก่อสร้าง ได้สงวนรักษาโบราณสถาน<br />
และได้บรรยากาศและสภาพแวดล้อมที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ แต่ก็มีข้อจำกัดในการติดตั้ง<br />
อุปกรณ์และงานระบบอาคารที่จำเป็น ขนาดพื้นที่และระบบการสัญจรอาจไม่สัมพันธ์กับการจัดแสดง<br />
และมักมีปัญหาเกี่ยวกับความชื้น น้ำหนักบรรทุกของวัตถุจัดแสดงและผู้ชมจำนวนมาก และหน้าต่าง<br />
เดิมที่อาจไม่สอดคล้องกับการจัดแสดง (กรมศิลปากร, 2547: 274-275)<br />
การปรับปรุงอาคารเก่าเป็นพิพิธภัณฑ์และอาคารสาธารณะที่เกี่ยวข้องกับศิลปวัฒนธรรม<br />
ยังคงมีการปฏิบัติอยู่ต่อเนื่องเพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์อาคารเก่าที่มีคุณค่าและหลีกเลี่ยงการรื้อถอน<br />
อาคารเมื่อไม่เห็นความคุ้มค่าหรือประโยชน์ในปัจจุบัน การปรับเปลี่ยนอาคารเป็นพิพิธภัณฑ์ศูนย์การ<br />
เรียนรู้หรืออาคารนิทรรศการที่เกิดขึ้นใหม่ในระยะหลังยังคงอยู่ภายใต้การดูแลของหน่วยงานราชการ<br />
เป็นส่วนใหญ่ แต่มักมีความร่วมสมัยมากขึ้นทั้งในรูปแบบของการปรับปรุงอาคารทางกายภาพ การ<br />
จัดแสดงนิทรรศการ และการดำเนินการกำหนดประโยชน์ใช้สอยหลักและกิจกรรมหมุนเวียนเพื่อดึงดูด<br />
กลุ่มเป้าหมายให้มาเยี่ยมชมซ้ำ ตัวอย่างเช่น หอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่(เดิมเป็นศาลาว่าการมณฑล<br />
พายัพ และศาลากลางจังหวัดเชียงใหม่) มิวเซียมสยาม (เดิมเป็นอาคารกระทรวงพาณิชย์) พิพิธภัณฑ์<br />
ศิริราชพิมุขสถาน (เดิมเป็นอาคารสถานีรถไฟธนบุรี) พิพิธบางลำพู (เดิมเป็นอาคารโรงพิมพ์คุรุสภา,<br />
ภาพที่ 3) พิพิธภัณฑ์เหรียญ (เดิมเป็นอาคารสำนักบริหารเงินตรา กรมธนารักษ์) พิพิธภัณฑ์ตำรวจ<br />
(ตำหนักจิตรลดา วังปารุสกวัน) พิพิธภัณฑ์ธนาคารแห่งประเทศไทย (วังบางขุนพรหม) พิพิธภัณฑ์<br />
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (เดิมเป็นห้างและกรมโยธาธิการ) ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ<br />
หรือ TCDC กรุงเทพฯ (ส่วนหนึ่งของอาคารไปรษณีย์กลาง บางรัก, ภาพที่ 4) ศูนย์การเรียนรู้ธนาคาร<br />
แห่งประเทศไทย (เดิมเป็นโรงพิมพ์ธนบัตร, ภาพที่ 5) และการปรับใช้อาคารริมถนนราชดำเนินกลาง<br />
หลายอาคารเพื่อตอบรับแผนพัฒนาพื้นที่บริเวณถนนราชดำเนินกลางและแผนอนุรักษ์เกาะ<br />
รัตนโกสินทร์ ได้แก่ นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน และหอสมุดกรุงเทพมหานคร<br />
การปรับใช้อาคารอนุรักษ์เหล่านี้นอกจากจะสร้างประโยชน์ใช้สอยในปัจจุบันแก่อาคารเก่าแล้วยังเปิด<br />
โอกาสให้สาธารณะได้ชมสถาปัตยกรรมในระยะใกล้และได้เรียนรู้คุณค่าของอาคารอนุรักษ์ที่เก็บรักษา<br />
ไว้อีกด้วย<br />
ภาพที่ 4 : ศูนย์สร้างสรรค์การออกแบบ TCDC<br />
Image 4 : TCDC Bangkok<br />
ภาพที่ 5 : ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย<br />
Image 5 : Bank of Thailand Learning Center<br />
ที่พักทางเลือกเพื่อรองรับธุรกิจการท่องเที่ยว<br />
ภาพที่ 3 : พิพิธภัณฑ์บางลภู<br />
Image 3 : Pipit Banglamphu Museum<br />
ความรุ่งเรืองของกระแสการท่องเที่ยวทางเลือกที่พยายามฉีกตัวออกจากความจำเจของ<br />
กระแสหลักด้วยการสร้างประสบการณ์เฉพาะตัวที่แตกต่างออกไปแก่นักท่องเที่ยวช่วยกระตุ้น<br />
กระบวนการปรับเปลี่ยนประโยชน์ใช้สอยของอาคารเก่าเป็นอย่างมากในช่วง 10-15 ปีที่ผ่านมา อาคาร<br />
อนุรักษ์หรืออาคารโบราณที่มีคุณค่าทางสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ลดหลั่นกันไป และอาคาร<br />
ร่วมสมัยซึ่งผ่านการใช้งานแล้วแต่มีลักษณะทางกายภาพที่มีศักยภาพในการปรับเปลี่ยนให้รองรับ<br />
การใช้สอยใหม่ โดยเฉพาะอาคารพาณิชย์หรือตึกแถว ถูกปรับเปลี่ยนการใช้สอยและรูปแบบให้เป็น<br />
โรงแรมที่พักในระดับและลักษณะต่างๆกัน ตั้งแต่โรงแรมบูติค (Boutique Hotels) หลายระดับ เพื่อ<br />
รองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม (Cultural Tourism) และที่พักแบบโฮสเทล (Hostels) เพื่อรองรับ<br />
การท่องเที่ยวแบบประหยัด (Low-cost Tourism) ที่พักทางเลือกเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นธุรกิจขนาดเล็ก<br />
ที่มีจำนวนห้องพักไม่มากนัก เจ้าของหรือพนักงานจำนวนจำกัดสามารถบริการผู้เข้าพักได้ใกล้ชิดและ<br />
82 83<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage<br />
วารสารสถาปัตยกรรมของสมาคมสถาปนิกสยาม<br />
ในพระบรมราชูปถัมภ ์ Issue 02 / <strong>2018</strong><br />
The Architectural Journal of The Association of Siamese Architects<br />
under the Royal Patronage
Change language