Bajar el libro en formato PDF - LasarteOriaSarean.eu

danzas de Bufones y Matachines (propias de los siglos XVI y XVII). Pero en el
ámbito de la cultura catalana, hallamos una colección de danzas —casi una docena—,
en las que esa melodía constituye el tema central. Una de las más famosas
es el Ball de San Ferriol, de la localidad de Besalóu, en la que la referencia metalúrgica
que nos proporciona el santo siempre deberá ser considerada. Algunas
otras son denominadas como Ball del vell i la vella (lit. Baile del viejo y la vieja),
en el Ball de Torrent, de Valencia, o también Ball de dames i vells (lit. Baile de
damas y viejos) de Tarragona. En muchos de ellos se recoge el mismo asunto:
coqueteo y disputa humorística que acaba en abrazos, besos y bufonada general
para disfrute del público espectador.
El año 1994 se creó Oriako Sorgindantzaren Lagunak Kultur Elkartea
con finalidad de estudiar y conservar esta joya de nuestra
etnografía. A ellos se debe la autoría de un excelente libro monográfico
(Oriako Sorgin Dantza de Oria. Lasarte-Oria, 1997) en el que se
explica pormenorizadamente la historia, los pasos y músicas de este
baile. Con motivo de la presentación de este libro, en diciembre de
1997, el folklorista Gaizka Barandiarán (Oñati, 1916-Azpeitia, 2006)
pronunció el siguiente discurso:
ORIAKO SORGIN DANTZA
I. Arratsalde on, Lasartearrak. Sorgin-Dantzaren Adiskideek liburu berri baten
aurkezpenera deitu didate. Esan beharrean nagokizue, pozez eta gogoz
natorrela zuen artera.
Sorgin-Dantza lehengo Donostiako zezen-plazan, Txofreko plazan ikusi
nuen. Oriako Dantzariak ederki dantzatu ziren. Berehala sumatzekoa zen, Sorgin-Dantza
dantza herrikoia zela. Horregatik, oso interesgarria zela iruditu
zitzaidan. Hantxe bertan sortu zitzaidan barruko kezka bat, barruko zimiko bat,
eta hantxe bertan erabaki nuen, Oriako Sorgin-Dantza hura paperera jaso behar
nuela. Geroago, Donostiara etorri nintzenean, arratsaldez, sargoria lagun genuela,
gogoratzen naiz, Orian aurkitu nituen Goiaran eta Orotegi lagunak, eta ezkaratz
batean jaso nuen Dantza. Goiaran dantzarien Buruzagia zen; Orotegi, berriz, dantzari
bikaina. Bere familiak gordetzen zituen Sorgin-Dantzaren jantziak.
Horiekin batera, Idigoras txistularia ezagutu nuen, eta berak ipini zizkidan
eskuetan Dantzaren musika-eresiak. Nire oroitza eta goraintzirik biziena gizon
jator bikain horiei.
II. Sorgin-Dantza Gipuzkoako dantza da, bere zatietan ageri denez: Biribilketa,
Deia, Boastitzea edo aurreko ibilaldia eta Sorgin-Dantza bera. Liburu eder
honetan irakurriko dituzue Sorgin-Dantzaren jakingarri asko. Orain, ba, Sorgin-
Dantzari dagozkionak labur adieraziko dizkizuet.
Beraz, Sorgin-Dantza Gipuzkoako dantza bat da. Bi zati ditu: Lehenengoa
ibilaldia da, aurrenengo Zortzikoa. Bigarren zatia Jolasa da, Jokoa da, erdi antzerti
edo teatroa. Beraz, Gipuzkoako Joko-Dantza bat da. Joko-Dantza honetan
174