l'obt<strong>en</strong>ció de les dades, com per ala seva utilització i conservació. En aquesta línia recordaque les dades g<strong>en</strong>ètiques no pod<strong>en</strong> utilitzar-se per a una finalitat difer<strong>en</strong>t que siguiincompatible amb <strong>el</strong> cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t original, a m<strong>en</strong>ys que <strong>el</strong> dret intern disposi que lautilització proposada respon a motius d'interès públic. La declaració també tracta sobre lescaracterístiques que ha de t<strong>en</strong>ir <strong>el</strong> dret a ser informat i reconeix igualm<strong>en</strong>t (de la mateixamanera que insisteix la Comissió Europea) <strong>el</strong> dret a no ser informat.En l'àmbit jurídic estatal i català, la mateixa Constitució inclou <strong>el</strong>em<strong>en</strong>ts <strong>en</strong> <strong>el</strong>s qualsl'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> i la informació g<strong>en</strong>ètica pod<strong>en</strong> ser emmarcats. El tractam<strong>en</strong>t de lainformació g<strong>en</strong>ètica posa <strong>en</strong> joc diversos <strong>d<strong>el</strong></strong>s difer<strong>en</strong>ts drets fonam<strong>en</strong>tals de la Constitució,<strong>en</strong>tre <strong>el</strong>ls, <strong>el</strong> dret a la intimitat, <strong>el</strong> dret a la llibertat i al lliure des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de lapersonalitat, <strong>el</strong> dret a la dignitat i a la integritat de les persones (dignitat <strong>en</strong>tesaindividualm<strong>en</strong>t i també col·lectivam<strong>en</strong>t), i <strong>el</strong> principi d'igualtat d'oportunitats.L’<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> g<strong>en</strong>ètic, especialm<strong>en</strong>t quan es tracta d'estudis predictius, actua com a einade prev<strong>en</strong>ció i <strong>en</strong> aquest s<strong>en</strong>tit la Constitució <strong>en</strong>comana als poders públics vertebrar la salutpública a través de les mesures prev<strong>en</strong>tives. L'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> g<strong>en</strong>ètic es contempla dins <strong>d<strong>el</strong></strong>catàleg de prestacions sanitàries <strong>d<strong>el</strong></strong> Sistema Nacional de Salut. Referències indirectesapareix<strong>en</strong> també a la Llei sobre tècniques de reproducció assistida i a la Llei d'utilitzaciód'embrions, fetus i teixits. La Llei de protecció de dades dóna àmplia cobertura jurídica a laprotecció de les dades g<strong>en</strong>ètiques id<strong>en</strong>tificables. Els drets a la informació i la regulació <strong>d<strong>el</strong></strong>procés de cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t informat t<strong>en</strong><strong>en</strong> referència a la Llei g<strong>en</strong>eral de sanitat, <strong>en</strong> part també<strong>en</strong> <strong>el</strong> Reial decret 223/2004, on es regul<strong>en</strong> <strong>el</strong>s assajos clínics, i a la Llei catalana 21/2000,sobre <strong>el</strong>s drets d'informació concern<strong>en</strong>ts a la salut i a l'autonomia <strong>d<strong>el</strong></strong> paci<strong>en</strong>t i ladocum<strong>en</strong>tació clínica (versió estatal 41/2002). Les lleis estableix<strong>en</strong> <strong>el</strong> deure d'informar demanera adequada i compr<strong>en</strong>sible als ciutadans sobre <strong>el</strong>s aspectes de la seva salut i de lanecessitat d'obt<strong>en</strong>ir <strong>el</strong> cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t.En <strong>el</strong> marc jurídic estatal hi ha llacunes amb r<strong>el</strong>ació a l'ús de mostres biològiques humanes,malgrat que remet als drets fonam<strong>en</strong>tals de la persona i als postulats ètics de labiomedicina. En qualsevol cas, <strong>en</strong> no existir una regulació específica <strong>en</strong> <strong>el</strong> dret espanyol,result<strong>en</strong> d'aplicació les normes obtingudes <strong>en</strong> les lleis 21/2000 i 41/2002, que estableix<strong>en</strong> <strong>el</strong>sprincipis bàsics <strong>d<strong>el</strong></strong> cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>t lliure i voluntari i <strong>el</strong> respecte a la intimitat <strong>d<strong>el</strong></strong> paci<strong>en</strong>t i <strong>el</strong>caràcter confid<strong>en</strong>cial de les dades refer<strong>en</strong>ts a la seva salut. Per a les mostres id<strong>en</strong>tificables,la normativa actual és bastant explícita. Tant la Declaració de la UNESCO com <strong>el</strong> Comitè deMinistres <strong>d<strong>el</strong></strong> Cons<strong>el</strong>l d'Europa <strong>en</strong> la recomanació 5/1997 tract<strong>en</strong> les definicions <strong>d<strong>el</strong></strong> concepted'individu id<strong>en</strong>tificable. Però no hi ha una normativa explícita sobre la gestió de mostresbiològiques humanes no id<strong>en</strong>tificables o anonimitzades. En aquest s<strong>en</strong>tit, cal remarcar quedifer<strong>en</strong>ts recomanacions internacionals, on cal incloure The Future Directions of HumanG<strong>en</strong>ome Research in Europe i també la Human G<strong>en</strong>ome Organization, indiqu<strong>en</strong> que ambindep<strong>en</strong>dència de la titularitat <strong>d<strong>el</strong></strong>s bancs de mostres i de si reb<strong>en</strong> o no les mostresdissociades (no id<strong>en</strong>tificables) s'han de sotmetre a avaluació externa per comitès d'ètica ique un organisme públic hauria de poder efectuar inspeccions especialm<strong>en</strong>t r<strong>el</strong>acionadesamb <strong>el</strong> mant<strong>en</strong>im<strong>en</strong>t de la confid<strong>en</strong>cialitat, l'existència de cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>ts informats i sobre <strong>el</strong>complim<strong>en</strong>t <strong>d<strong>el</strong></strong>s principis ètics, legals i socials sobre la utilització de mostres biològiqueshumanes. El Comitè de Bioètica de Catalunya ha <strong>el</strong>aborat un Informe sobre <strong>el</strong>s ProblemesÈtics <strong>en</strong> l'emmagatzematge i utilització de mostres biològiques on es recull<strong>en</strong> la majoria72
d'aquestes qüestions i s'aport<strong>en</strong> propostes per ser introduïdes <strong>en</strong> la pràctica assist<strong>en</strong>cial id'investigació. 155Els principis de bioètica <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>cons<strong>el</strong>l</strong> g<strong>en</strong>èticEn <strong>el</strong> curs de l'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> g<strong>en</strong>ètic a un individu o família amb predisposició hereditària a<strong>càncer</strong> es pod<strong>en</strong> produir situacions <strong>en</strong> les quals es plantegin dilemes ètics r<strong>el</strong>acionats amb<strong>el</strong>s principis de la bioètica des<strong>en</strong>volupats a l'Informe B<strong>el</strong>mont. 156,157Principi d'autonomiaL'accés al <strong>cons<strong>el</strong>l</strong> g<strong>en</strong>ètic ha de ser lliure i no imposat. Les decisions que pr<strong>en</strong>gui l’individuhan de ser al més autònomes possible, implicant que l'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> no ha de ser directiu ique <strong>el</strong> procés d'informació ha de ser compr<strong>en</strong>sible i adequat. 158-161La predicció <strong>d<strong>el</strong></strong> <strong>càncer</strong> <strong>hereditari</strong> es basa <strong>en</strong> càlculs probabilístics, no és possible saber “<strong>el</strong>quan” i no sempre es disposa de mesures efectives de prev<strong>en</strong>ció. En molts casos lapercepció <strong>d<strong>el</strong></strong> risc de <strong>càncer</strong> dins d'una família ja és alt i sol haver motivació per pr<strong>en</strong>dremesures de prev<strong>en</strong>ció. Cal respectar <strong>el</strong> dret a no saber si s'és portador o no d'una mutació,ess<strong>en</strong>t <strong>el</strong> més important promoure actituds positives cap a la prev<strong>en</strong>ció. Cal recordar que ladecisió de fer-se o no un estudi g<strong>en</strong>ètic pot canviar amb <strong>el</strong> temps <strong>en</strong> funció decircumstàncies personals, laborals, familiars (dinàmica de r<strong>el</strong>ació familiar, desigreproductiu...), millores <strong>en</strong> les mesures de prev<strong>en</strong>ció, etc.El principi d'autonomia s'ha d'aplicar tant a l'individu com a la resta de membres de lafamília, evitant actituds de coacció per part <strong>d<strong>el</strong></strong>s professionals <strong>d<strong>el</strong></strong> <strong>cons<strong>el</strong>l</strong> g<strong>en</strong>ètic i per part<strong>d<strong>el</strong></strong>s mateixos membres de la família. Per facilitar <strong>el</strong> respecte al dret a decidir fer o no fer unestudi dins d'una família, és conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>t fom<strong>en</strong>tar la participació <strong>d<strong>el</strong></strong>s difer<strong>en</strong>ts membres <strong>en</strong> lapresa de decisions. Dins de la r<strong>el</strong>ació professional sanitari–paci<strong>en</strong>t, al camp de la prediccióg<strong>en</strong>ètica de malalties és important que aquest sigui <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tre <strong>d<strong>el</strong></strong> procés assist<strong>en</strong>cial, des <strong>d<strong>el</strong></strong>'inici (accés) fins al final (<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> posttest).Principi de no maleficènciaHa d’estar pres<strong>en</strong>t <strong>en</strong> <strong>el</strong> transcurs de l'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> g<strong>en</strong>ètic. No obstant això, si aquest<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> es fa de manera correcta, es minimitza la possibilitat que es g<strong>en</strong>erin danyscom <strong>el</strong>s psicològics o desequilibris <strong>en</strong> les r<strong>el</strong>acions familiars. En l'<strong>assessoram<strong>en</strong>t</strong> g<strong>en</strong>ètic <strong>en</strong><strong>càncer</strong> és important recomanar sempre una avaluació psicològica abans de fer la prova ique sigui l’individu qui ponderi <strong>el</strong>s riscos i b<strong>en</strong>eficis.Forma part de la capacitat professional id<strong>en</strong>tificar aqu<strong>el</strong>les situacions <strong>en</strong> les quals l'estudig<strong>en</strong>ètic pot provocar danys i s'ha d'individualitzar cas per cas. Pod<strong>en</strong> haver individus alsquals per diverses raons se'ls recomana no fer-se l'estudi g<strong>en</strong>ètic, <strong>en</strong>cara que la sevaponderació es decanti més cap als b<strong>en</strong>eficis que no cap als riscos. Un exemple d'aquestasituació és la realització de proves <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ors d'edat. En <strong>càncer</strong>s d'aparició <strong>en</strong> l'edat adulta(mama, còlon), es recomana no realitzar l'estudi fins que no s'arribi a l'edat <strong>en</strong> la qual l'estudipot ori<strong>en</strong>tar a iniciar o no determinades mesures prev<strong>en</strong>tives. És freqü<strong>en</strong>t que <strong>el</strong>s pares,73
- Page 1:
Juny de 2006 OG01/2006guiaDE PRÀCT
- Page 5:
OG01/2006guiaDE PRÀCTICA CLÍNICAJ
- Page 8 and 9:
Detecció de mutacions germinals en
- Page 11 and 12:
ALGORISMESALGORISME 1. CONSELL GEN
- Page 13 and 14:
ALGORISME 3. DIAGNÒSTIC GENÈTIC I
- Page 15 and 16:
ALGORISME 5. DIAGNÒSTIC I TRACTAME
- Page 17 and 18:
ALGORISME 7. SEGUIMENT DEL CÀNCER
- Page 19:
ALGORISME 9. SEGUIMENT DEL CÀNCER
- Page 22 and 23: El càncer de mama és el més freq
- Page 24 and 25: PROCÉS D'ELABORACIÓ, FONTS I NIVE
- Page 26 and 27: CONSELL GENÈTICEl consell genètic
- Page 28 and 29: Els beneficis més destacats estan
- Page 30 and 31: explicada de manera gradual i d'aco
- Page 32 and 33: POLIPOSI ADENOMATOSA FAMILIAR CLÀS
- Page 34 and 35: Consell genèticEs recomana oferir
- Page 36 and 37: TractamentEn aquests moments no exi
- Page 38 and 39: POLIPOSI ADENOMATOSA FAMILIAR ATENU
- Page 40 and 41: La tècnica quirúrgica d'elecció
- Page 42 and 43: Paral·lelament, amb el descobrimen
- Page 44 and 45: Detecció de mutacions germinals en
- Page 46 and 47: El diagnòstic genètic es consider
- Page 48 and 49: CÀNCER DE MAMA I OVARI HEREDITARIS
- Page 50 and 51: La selecció de famílies segons el
- Page 52 and 53: Mutacions recurrentsAquestes mutaci
- Page 54 and 55: Les possibles opcions s'han de disc
- Page 56 and 57: En la relació beneficis/riscos de
- Page 58 and 59: Principals recomanacionsGrauDiagnò
- Page 60 and 61: Diagnòstic clínicSÍNDROME LI-FRA
- Page 62 and 63: S’ha de considerar en dones joves
- Page 64 and 65: CribratgeEl seguiment de les person
- Page 66 and 67: AVALUACIÓ PSICOLÒGICA DELS PACIEN
- Page 68 and 69: que el risc de símptomes depressiu
- Page 70 and 71: evitació tenen un rang de 0 a 35 i
- Page 74 and 75: moguts per la incertesa d'haver o n
- Page 76 and 77: El dret a la intimitat genètica s'
- Page 78 and 79: amb relació a qui cal donar aquest
- Page 80 and 81: ecomana que els estudis sobre mostr
- Page 82 and 83: familiar, sí que es planteja la re
- Page 84 and 85: • Informació sobre els usos de l
- Page 86 and 87: amb l'estimació del risc, la infor
- Page 88 and 89: Nivells assistencials en càncer he
- Page 90 and 91: que permeti preservar la privacitat
- Page 92 and 93: 2. Aspectes qualitatius dels inform
- Page 94 and 95: 11 National Cancer Institute. [home
- Page 96 and 97: 33 Burt RW, Leppert MF, Slattery ML
- Page 98 and 99: 56 Southey MC, Jenkins MA, Mead L,
- Page 100 and 101: 80 Sheinfeld GS, Albert SM. The mea
- Page 102 and 103: oophorectomy in BRCA1 and BRCA2 mut
- Page 104 and 105: 128 Varley JM, McGown G, Thorncroft
- Page 106 and 107: 152 Bleiker EM, Grosfeld FJ, Hahn D
- Page 108 and 109: 176 Calafell F, Malats N. Basic mol
- Page 110 and 111: completa, el gen anormal és hereta
- Page 116: Agència d’Avaluacióde Tecnologi