Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

1 Inleiding
Het onderwijs werkt volop aan aansprekend en vernieuwend onderwijs, zorg en begeleiding
voor alle leerlingen. Hoe goed het echter ook is ingericht, het onderwijs zal nooit in
staat zijn om alle wensen en behoeften van jongeren ten aanzien van persoonlijke ontwikkeling,
kwalificatie, zorg en steun adequaat en afdoende te vervullen. Het onderwijs
loopt met name tegen de grenzen van het eigen kunnen aan wanneer het om jongeren
gaat ‘aan de randen’ van het onderwijsbestel: jongeren met gedragsproblemen en jongeren
met buitengewone talenten. In dit advies gaat de Onderwijsraad in op manieren om,
met name via samenwerking tussen het onderwijs en andere instanties en professionals
die zich met jongeren bezighouden, beter dan nu in de vraag van deze jongeren te voorzien.
1.1 Vooraf
Met de meeste kinderen en jongeren in Nederland gaat het goed, zo blijkt herhaaldelijk
uit onderzoek. Ook op school gaat het met de meeste leerlingen goed. Veel scholen slagen
erin om hun leerlingen zodanig onderwijs aan te bieden dat zij in staat zijn een
diploma te halen en zich voor te bereiden op een zelfstandige plaats in de maatschappij.
Echter, een kleinere groep jongeren 1 heeft en/of veroorzaakt problemen in en buiten het
onderwijs, vaak als gevolg van een veelvoud aan persoonlijke en gezinsproblemen. Het
onderwijs heeft moeite deze jongeren de zorg en begeleiding te bieden, die ze nodig
hebben om hun schoolloopbaan vorm te geven en met succes af te ronden. In het maatschappelijk
debat en de media is er momenteel veel aandacht voor de meeste extreme
uitingen van probleemgedrag: verbaal en fysiek geweld. Geweld op scholen lijkt steeds
vaker voor te komen en is op dit moment een actueel thema door de tragische gebeurtenis
op een school in Den Haag, waar een leerling zijn leraar doodschoot. Duidelijk is
geworden dat er een groep leerlingen met extreme gedragsproblemen bestaat, waar het
onderwijs zich echt geen raad mee weet.
Kortom, aandacht voor jongeren met uiteenlopende problemen is zeker nodig. De
Onderwijsraad is echter van mening dat er, in en buiten het onderwijs, ook aandacht
moet zijn en blijven voor jongeren die niet opvallen door problemen, maar juist (zouden
moeten) opvallen door hun talenten. Deze jongeren vragen weliswaar minder aandacht,
maar dat betekent niet dat hun onderwijsloopbaan vlekkeloos en naar wens verloopt.
Daarom gaat de Onderwijsraad in dit advies in op manieren om, vooral langs de weg van
samenwerking tussen het onderwijs en andere professionals, beter dan nu in de vraag te
voorzien van beide groepen: jongeren met probleemgedrag en jongeren met opvallende
talenten.
1 In het vervolg van dit advies worden ‘kinderen en jongeren’ kortweg aangeduid als ‘jongeren’.
Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren
13