Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

aansluiting tussen lokaal jeugdbeleid en jeugdzorg; en
• de projectencultuur als gevolg van verschillende beleidskokers, die leidt tot een
hoge ‘netwerkdichtheid’ en tot bureaucratisering.
2.2 Voorzieningen voor jongeren met bijzondere talenten
38
Deze paragraaf beschrijft kansen en belemmeringen binnen het voorzieningenaanbod
voor jongeren met bijzondere talenten. Achtereenvolgens wordt ingegaan op voorzieningen
in het onderwijs (2.2.1), voorzieningen die onderwijs en externen samen vormgeven
(2.2.2) en voorzieningen buiten het onderwijssysteem (2.2.3). Ten behoeve van deze
beschrijving is een overzicht van voorzieningen en maatregelen op deze terreinen
samengesteld (zie bijlage 2). Het gaat om voorzieningen die bestemd zijn voor jongeren
met meer dan gemiddelde talenten op een bepaald gebied. Het overzicht is exemplarisch
van aard en bestrijkt vier ‘talentgebieden’:
• cognitief talent (hoogbegaafd, bovengemiddelde intelligentie);
• kunstzinnig en cultureel talent;
• sporttalent; en
• ondernemerstalent.
Het uitgangspunt van dit advies is dat ieder kind persoonlijke talenten bezit, die ontdekt
en gestimuleerd zouden moeten worden. Echter, de term bijzonder talent wordt hier
gehanteerd om die jongeren aan te duiden die bovengemiddeld uitblinken. Een verder
uitgangspunt is dat het onderwijs in het algemeen gesproken nog onvoldoende stimulansen
en mogelijkheden biedt voor jongeren met bijzondere talenten. Het onderwijs is
namelijk veelal afgestemd op de modale groep, waardoor leerlingen aan de ‘randen’ de
nodige extra zorg en begeleiding ontberen. Hierdoor kan er sprake zijn van onderbenutting
van talent op velerlei gebied. Via samenwerking en afstemming met derden neemt
de kans toe dat stimulerende ontwikkelingsomgevingen ingericht kunnen worden voor de
leerlingen. Het onderwijs vergroot daarmee als het ware haar zorgbreedte.
Dit advies maakt een onderscheid tussen breedtevoorzieningen (voorzieningen voor alle
leerlingen, ongeacht de mate waarin zij getalenteerd zijn) en topvoorzieningen (voorzieningen
alleen voor leerlingen die bijzonder getalenteerd zijn op een bepaald terrein).
2.2.1 Voorzieningen op het terrein van cognitief talent
In Nederland is het fenomeen (hoog)begaafdheid in het onderwijs sinds het congres
Hoogbegaafden in de samenleving in 1984 44 meer in de belangstelling gekomen, en deze
belangstelling neemt nog steeds toe. Cognitieve begaafdheid komt niet altijd tot uiting in
hoge schoolcijfers. Natuurlijk zijn er begaafde leerlingen die over de hele linie hoog scoren.
Sommige begaafde leerlingen echter scoren op bepaalde vakken gemiddeld of zelfs
onder het gemiddelde, omdat zij geen interesse hebben in het vak of niet uitgedaagd
worden te leren (door het voor hen lage niveau waarop leraren een vak doceren).
Ten behoeve van het onderwijs zijn er, op initiatief van de overheid, twee landelijke
Informatiepunten ingericht voor hoogbegaafdheid: één voor het basisonderwijs, ondergebracht
bij de SLO (Stichting Leerplanontwikkeling), en één voor het voortgezet onderwijs,
44 Mönks & Span, 1985.
Onderwijsraad, mei 2004