Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

2 Kansen en belemmeringen in het voorzieningen-
aanbod
Het onderwijssysteem slaagt erin om de meeste leerlingen te begeleiden en te steunen in
hun persoonlijke ontwikkeling en toe te leiden naar een diploma. Toch zullen er altijd
leerlingen zijn, die meer nodig hebben dan gemiddeld. Voor deze jongeren bestaan diverse,
elkaar aanvullende voorzieningen. Dit hoofdstuk beschrijft het voorzieningenaanbod
en maakt de balans op van de kansen die dit aanbod biedt en de belemmeringen die het
opwerpt. De beschrijving is opgezet volgens de drie stadia in het voorzieningenaanbod
(zie hoofdstuk 1):
• voorzieningen in het onderwijssysteem (onder regie van het onderwijs);
• voorzieningen in samenwerking en afstemming tussen onderwijs en relevante
externe partijen; en
• voorzieningen buiten het onderwijssysteem (onder regie van externe instanties).
In paragraaf 2.1 staan de voorzieningen voor jongeren met psychosociale problemen centraal,
in paragraaf 2.2 die voor jongeren met bijzondere talenten. Er is veel gepubliceerd
over voorzieningen voor jongeren met psychosociale problemen. Meestal zijn de observaties
gebaseerd op praktijkervaringen en de evaluaties van projecten en beleidstrajecten.
Systematisch onderzoek is echter nauwelijks uitgevoerd op dit terrein, noch naar de
zorgstructuur in en om het onderwijs, noch naar de samenwerking tussen onderwijs en
jeugdzorg of de effecten van een goede zorgstructuur op schoolsucces en tevredenheid
van betrokkenen. 18 Toch is het mogelijk om, op basis van aanwezige literatuur, een beeld
te schetsen van enkele belangrijke kansen en belemmeringen. Over voorzieningen voor
jongeren met bijzondere talenten is zeer weinig gepubliceerd. Paragraaf 2.2 heeft dan
ook een exploratief karakter en is met name opgesteld op basis van gesprekken met
velddeskundigen en van documenten van het onderwijs en deskundigen zelf.
2.1 Voorzieningen voor jongeren met psychosociale problemen
24
Deze paragraaf handelt over de kansen en belemmeringen van het bestaande voorzieningenaanbod.
Achtereenvolgens wordt ingegaan op bestaande voorzieningen in het onderwijssysteem
(2.1.1), voorzieningen die onderwijs en externen samen opzetten en uitvoeren
(2.1.2) en voorzieningen buiten het onderwijssysteem (2.1.3). Vervolgens komen de
randvoorwaarden aan bod: kansen en belemmeringen van het beleid (gemeente, provincie,
landelijke overheid) rond jeugdvoorzieningen (2.1.4). Paragraaf 2.1.5 trekt een aantal
conclusies.
2.1.1 Voorzieningen in het onderwijssysteem
De kern van de onderwijszorgstructuur is een kwalitatief hoogwaardig en flexibel onderwijsprogramma
met voldoende goede begeleiding en zorg door onderwijsgevenden voor
18 Van Veen, 1999.
Onderwijsraad, mei 2004