Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

werking met een instelling voor kunstzinnige vorming. Voor vooropleidingen dans en
muziek bestaat er een raamregeling, die vrijstellingen verleent op een aantal onderdelen
aan leerlingen in havo en vwo (zie hieronder). De vooropleiding is bedoeld voor de leeftijdsperiode
vanaf zestien jaar tot de start van de kunstopleiding. In 2003 maakten twaalf
scholen hiervan gebruik. 56 De vooropleiding valt onder regie van het kunst-vakonderwijs.
De voorzieningen (deels nog in ontwikkeling) op dit talentgebied bieden kansen, maar er
zijn ook belemmeringen, die in het hiernavolgende besproken worden.
(1) Voorzieningen in het onderwijs
Het aanbod aan kunstzinnige vakken op school is veelal beperkt tot de traditionele
kunstvakken (tekenen, handvaardigheid, muziek). Het ontbreken van een cultuurbevorderend
klimaat kan als een gemis worden aangemerkt. Om die reden is de ontwikkeling van
cultuurscholen een kansrijke ontwikkeling. Bundeling van faciliteiten, middelen en expertise
maakt een ruimer aanbod van kunstzinnige vakken mogelijk en voorkomt een geïsoleerde
benadering van de vakken (hoewel steeds bekeken moet worden waar integratie
met bijvoorbeeld maatschappijvakken zinvol is en waar niet). Naast de ontwikkeling van
cultuurscholen gericht op alle leerlingen, is er een pilot in gang gezet waar met name
talentontwikkeling centraal staat.
Voorzover bekend zijn er geen scholen die, geheel zelfstandig, een eigen extra aanbod
hebben op het gebied van kunst en cultuur. Het regulier onderwijs beschikt niet over de
expertise die noodzakelijk is voor een aanbod op dit terrein. Vaak werken scholen samen
met kunst- en cultuurcentra en, als het om uitzonderlijke talenten gaat, met het kunstvakonderwijs
(zie hieronder).
(2) Voorzieningen in samenwerking tussen het onderwijs en derden
Veelal maken kunst- en cultuuractiviteiten onderdeel uit van het aanbod vanuit de reguliere
school, die deze organiseert in nauwe samenwerking met relevante deskundige
instellingen als de Centra voor de Kunsten. De bedoeling van deze programma’s is vooral
een breed aanbod voor alle leerlingen. Deze programma’s fungeren echter tevens als
vindplaats voor getalenteerde jongeren op het terrein in kwestie.
De cultuursector signaleert belemmeringen, al dan niet gebonden aan een bepaalde
kunstsoort. 57
• Voor muziek en dans: samenwerkingsproblemen tussen muziekinstellingen en
voortgezet onderwijs; de lage uitkoopsommen vormen een obstakel voor musici
om meer en langduriger educatieve projecten uit te voeren; er is wel enige
financiering voor een vooropleiding (van zestien jaar tot aan de start van de
conservatoriumopleiding), maar niet voor een voortraject gericht op jongeren
tot zestien jaar. 58
• Voor beeldende kunst en vormgeving: het ontbreken van structurele middelen;
een niet-optimale infrastructuur; de ontwikkeling van activiteiten door instellingen
zonder ruggespraak met scholen; het ontbreken van kennis en begrip tussen
instellingen en scholen (en tussen instellingen onderling).
56 Hoogbergen, Hoogeveen & Broekhof, 2003.
57 Raad voor Cultuur, 2003.
58 De Raad voor Cultuur verwacht bovendien dat de nu nog wettelijke taak tot bekostiging van de vooropleiding voor dans en voor
muziek eind 2004 zal worden stopgezet, en dat het beurzenstelsel voor jong toptalent zal worden beëindigd (Raad voor
Cultuur, 2003).
Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren
43