Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

58
School koopt deskundigheid in
Scholen nemen momenteel vaak zelf deskundigen in dienst (schoolmaatschappelijk werk,
orthopedagogen, psychologen) waarmee zij hun eigen zorgaanbod hopen te versterken
en de grenzen van het hulpaanbod verruimen. Een vorm van licht ambulante hulp
(spreekuur) op school kan een goede laagdrempelige voorziening zijn voor ouders en
kinderen. Er komt echter vaak een moment dat er samenwerking plaats moet vinden met
partners in andere sectoren. De raad acht het geen goede zaak als scholen de deskundigheid
die ze inkopen, beschouwen als een vervanging voor verankering in een netwerk
van externen voorzieningen. Een eigen zorgaanbod is alleen dan een goede ontwikkeling
als het gekoppeld wordt aan structurele samenwerking (al of niet in uitvoeringsteams).
(3) Voorzieningen buiten het onderwijssysteem
Time-out trajecten
Voor jongeren in het (voortgezet) onderwijs, die tijdelijk niet aan het onderwijs kunnen
deelnemen vanwege gedragsproblemen, bestaan al korte time-outtrajecten, leer-werktrajecten,
enzovoort. Betrokkenen beoordelen echter de totale capaciteit van dit aanbod
als onvoldoende. De raad wil geen aanbevelingen doen omtrent de benodigde hoeveelheid
voorzieningen, maar stelt voor het aan de samenwerkingsverbanden over te laten
om vast te stellen welke capaciteit nodig is.
Van-acht-tot-acht-arrangement
De variatie in het totale voorzieningenaanbod voor jongeren met psychosociale problemen
lijkt onvoldoende. Zo ontbreekt het momenteel aan een langduriger voorziening
voor jongeren ‘op het randje’ (die ook niet in het speciaal onderwijs thuishoren). De raad
geeft hier tijdelijk de naam van-acht-tot acht-arrangement aan. De voorziening in kwestie
is géén tuchtschool of internaat, de dagelijkse zorg en woonplek blijft in de thuissituatie,
zodat de ouders betrokken blijven bij de jongere. Het is ook geen kortdurende time-outvoorziening,
maar een traject van langere duur voor jongeren die onvoldoende geholpen
zijn met een time-out. Leerlingen blijven tijdens deelname ingeschreven staan bij de
school waar ze voorheen op zaten, en de school blijft verantwoordelijk voor het volgen
van de leerling gedurende het traject en voor hulp bij eventuele terugkeer in het reguliere
onderwijs. Binnen de voorziening in kwestie zou een duidelijk regime moeten zijn, met
veel toezicht en begeleiding. De voorziening is in de ogen van de raad echter geen strafinstituut,
maar heeft een duidelijk kwalificerende taak. De jongere moet een bewijs van
een prestatie kunnen halen (certificaat, diploma) in deze van-acht-tot-acht-voorziening,
waardoor zijn of haar positie in de samenleving versterkt wordt (en gedragsproblemen
afnemen). Het onderwijsprogramma kan worden vormgegeven vanuit de ervaringen in
time-outprojecten, leer-werktrajecten, enzovoort.
Een vraag die samenhangt met dit voorstel, is hoe de plaatsing van jongeren in deze
voorziening geregeld wordt. De raad kan zich voorstellen dat de plaatsingsbevoegdheid
bij de samenwerkingsverbanden gelegd wordt. Het samenwerkingsverband krijgt dan een
(nader vast te stellen) aantal plaatsen, dat het op basis van eigen criteria verdeelt. De
raad gaat uit van de gedachte dat plaatsing zoveel mogelijk op basis van vrijwilligheid
zou moeten plaatsvinden, maar als dat niet gaat, moet het mogelijk zijn een verplichting
op te leggen aan de ouders en de jongere. De raad stelt daarom voor het van-acht-totacht-arrangement
bestuurlijk onder te brengen bij (één van de scholen in) het samenwerkingverband.
Dit maakt het mogelijk voor het schoolbestuur om te bepalen dat een
gedragsmoeilijke leerling die op die school is ingeschreven, onderwijs dient te volgen
Onderwijsraad, mei 2004