Hoe kan onderwijs meer betekenen voor jongeren? - Onderwijsraad

54
Eerste lijn
Onderwijssysteem en onderwijszorgstructuur
met kenmerken:
• Kwalitatief hoogwaardig
en flexibel onderwijsprogramma.
• Positief schoolklimaat
met duidelijke regels.
• Leraren die competent
zijn in leerlingbegeleiding
en leerlingzorg.
• Kwalitatief hoogwaardige
interne zorgstructuur,
gericht op signalering,
preventie, lichte hulp en
verwijzing.
• Voldoende toegankelijke
voorzieningen voor
speciaal onderwijs.
Toelichting schema
In aansluiting op de uitgangspunten van paragraaf 3.1 gaat de raad ervan uit, dat de
schoolorganisatie, het onderwijsprogramma en de interne zorgstructuur van het onderwijs
de basis vormen voor alle leerlingzorg en -begeleiding in de eerste lijn. Jongeren met
leer- en gedragsmoeilijkheden kunnen vervolgens geïndiceerd worden voor extra zorg:
speciaal basisonderwijs of leerlinggebonden financiering in het basisonderwijs, leerwegondersteunend
onderwijs of praktijkonderwijs in het voortgezet onderwijs; zie hoofdstuk
2. Ten slotte kunnen jongeren met problemen met een medische oorzaak (in brede zin)
geplaatst worden in het speciaal onderwijs.
Voor sommige jongeren is deze interne onderwijszorgstructuur echter niet toereikend. In
dat geval dient het onderwijs in de tweede lijn samen te werken met externe deskundigen,
te beginnen met jeugdzorg. Ook moeten er, voor de jongeren voor wie het aanbod
aan eerste- en tweedelijnszorg en -begeleiding niet voldoende is, mogelijkheden beschikbaar
zijn buiten het onderwijs. Afhankelijk van de aard en ernst van de problemen kan
het gaan om korte, intensieve trajecten (time-out), langduriger trajecten die toewerken
naar kwalificatie (momenteel bestaat hiervoor niet één bepaald type voorziening, maar
gaat het om uiteenlopende zaken als leer-werktrajecten en tuchtscholen) en, ten slotte,
om justitiële voorzieningen.
Kortom: het uitgangspunt van de raad is dat kwalificatie, zorg en begeleiding ‘bottom-up’
worden vormgegeven. Dat is echter alleen mogelijk wanneer tevens aan randvoorwaarden
(aansturing, financiering) wordt voldaan op het beleidsniveau boven het niveau van
Onderwijsraad, mei 2004
Tweede lijn
Samenwerking onderwijs en
externe instanties met kenmerken:
• Samenwerking in uitvoeringsteams.
• Bureau Jeugdzorg vervult
rol van poortwachter en
neemt deel in team.
• Eventueel laagdrempelige
voorziening voor licht
ambulante hulp, begeleiding
en scholing aan
leerlingen, ouders en
leraren (bijvoorbeeld
schoolmaatschappelijk
werk). Voorziening wordt
idealiter aangestuurd
vanuit uitvoeringsteams.
Derde lijn
Voorzieningen voor jongeren
die niet meer naar school
(kunnen) gaan. Drie typen in
ieder geval nodig:
• Korte, tijdelijke voorzieningen
(time-out).
• Meer duurzame voorziening
met (her)opvoeding
en kwalificatie tot doel.
• Justitiële jeugdinstituten
en jeugdgevangenissen.