levensfasebewust personeelsbeleid in de supermarktbranche - cbl

6 Conclusies en aanbevelingen
6.1 Conclusies
In het onderzoek van de commissie komen enkele duidelijke conclusies naar voren.
Allereerst wordt een duidelijke dichotomie zichtbaar tussen twee groepen werknemers, namelijk de
jonge hulpkrachten voor wie werken in de supermarkt een tijdelijke bijbaan is, en de overige werknemers
voor wie dit werk een vaste baan vertegenwoordigt. Deze dichotomie is niet alleen zichtbaar in het
functiegebouw, maar ook in de inzet op dagdelen en –uren, en logischerwijs ook in verloopintensiteiten.
Voor medewerkers tot 23 jaar – de facto driekwart van alle medewerkers – geldt een duidelijk ander beeld
dan voor de overige leeftijdsgroepen. De uitstroom en doorstroom in deze leeftijdscategorie is zeer hoog.
Dit sluit aan op de door werkgevers gewenste numerieke flexibiliteit. Voor de andere onderscheiden
leeftijdsgroepen is het beeld duidelijk anders: meer contracten voor onbepaalde tijd en meer fulltimers.
Deze dichotomie weerspiegelt de uitkomst van bedrijfseconomische keuzen van werkgevers, waarbij
zij rekening houden met mogelijkheden en beperkingen van wetgeving rond arbeidstijden en tijdelijke
contracten, de contractomvang in relatie tot toeslagen, de beschikbaarheid van het arbeidsaanbod tijdens
de gewenste bedrijfstijden, en van de prikkels die uitgaan van de verschillen in loonkosten van jongere
(jeugdloon) en oudere werknemers.
In de commissie is deze dichotomie bij herhaling onderwerp van gesprek geweest. Daarbij is van de zijde
van de vakbonden aangegeven dat zij deze dichotomie als onwenselijk ervaren. Zij pleiten voor een meer
demografisch-representatieve afspiegeling van het werknemersbestand. Deze mix in de samenstelling
van het personeelsbestand is uiteraard in de praktijk niet ‘toevallig’ ontstaan. Ook in vele andere EU
landen bestaat een dergelijke dichotomie in de personeelsformatie van de supermarkten, terwijl daar geen
sprake is van jeugdlonen. De belangrijkste factor in deze samenstelling van het personeelsbestand lijkt de
beschikbaarheid in de avonduren. Het arbeidsaanbod in de groep jongeren is ruim voorhanden, zeker op
uren (avonden) waarin voor veel andere leeftijdsgroepen de werk-privé balans beduidend meer kan worden
geschaad. Onderzocht zou kunnen worden onder welke condities het voor werkgevers bedrijfseconomisch
gezien aantrekkelijk zou kunnen worden gemaakt om voor de groep hulpkrachten te streven naar een
demografisch gezien meer evenwichtiger verdeling tussen jongeren en ouderen. Daarbij moet dan ook
aandacht worden gegeven aan de verschillende achtergronden en kenmerken van deze leeftijdscohorten
met de mogelijke spanningen tussen beider ‘culturen’.
De commissie is evenwel niet ingericht om dergelijk onderzoek te verrichten. De bestaande mix in
leeftijdsgroepen is een uitgangspunt, geen discussiepunt. De commissie is niet ingesteld om uitspraken
te doen over wat een evenwichtige verdeling moet zijn. De commissie heeft zich primair gebogen over
de vraag hoe – gegeven de leeftijdmix - voor alle leeftijdsgroepen in deze mix de inzetbaarheid van de
betreffende groepen medewerkers kan worden vergroot en geborgd.
Het bevorderen van inzetbaarheid voor de groep jongere medewerkers in uitvoerende functies in
het algemeen moet niet primair gericht zijn op het bevorderen van loopbaan- en doorstroomkansen
binnen de branche (lees: andere taken en andere functies). Het inzetbaarheidsvraagstuk concentreert
zich hier vooral op andere tijden en locaties, waarbij met name de inroostering en de zeggenschap
hieromtrent en mogelijk de omvang van het dienstverband (minder dan 13 uur per week) en de duur van
het dienstverband de aandacht verdienen. Deze conclusie gaat nadrukkelijk niet op voor hulpkrachten
die doorstromen in het bedrijf. Bij deze categorie is het verloop laag, en zijn loopbaangesprekken en
functioneringsgesprekken zeker relevant. Uit gesprekken blijkt dat studenten met een WO- of HBOopleiding
een belangrijke groep vormt van doorstromers binnen de branche. Voor deze groepen is carrière
maken in de branche zeker aan de orde, vaak nadat zij als hulpkracht en part-timer tijdens hun studie zijn
gestart met werken. Exacte gegevens over de omvang van deze groep ontbreken evenwel zie verderop bij
aanbevelingen).
37 LEVENSFASEBEWUST PERSONEELSBELEID IN DE SUPERMARKTBRANCHE