Milieuhandhavingsrapport 2010 (5,1 MB) - Lne.be

108
Broomhoudende vlamvertragers
Van bij de oprichting baseert MI haar inspectieplannen
voor het volgende jaar op informatie op basis van eigen
ervaring en van wetenschappelijke onderzoeken. Zo liep
het ook voor de broomhoudende vlamvertragers. In 2002
was er het onderzoek van het toenmalige Instituut voor
Bosbouw en Wildbeheer die aantoonde dat er een verhoogde
concentratie aan broomhoudende vlamvertragers
terug te vinden was in paling en het sediment van
de waterlopen 1,2. Nadien volgden er nota’s van o.a. VMM
die verwezen naar het gebruik van grote hoeveelheden
broomhoudende vlamvertragers in de textielindustrie.
Deze bronnen van informatie waren voor MI de aanleiding
voor een eerste onderzoek naar broomhoudende
vlamvertragers in de lozing van industrieel afvalwater.
Broomhoudende vlamvertragers zijn stoffen die tijdens
het productieproces worden toegevoegd aan allerlei
producten, zoals elektrisch en elektronisch materiaal
(computers, televisietoestellen, platen voor gedrukte
bedrading,…), bouwmaterialen (polyurethaan en polystyreen)
en textielwaren (gordijnen, tapijten, meubelbekleding,
behang,…), met als doel de ontvlambaarheid
van die producten te verminderen. In productieprocessen
voor kunststof, verf, rubber, textiel en kleefstoffen voegt
men in combinatie met chloor- of broomverbindingen
antimoontrioxide (Sb 2O 3) toe. De stof op zich heeft geen
vlamvertragende eigenschappen maar stimuleert de werking
van de broomhoudende vlamvertragers.
De groep van de broomhoudende vlamvertragers bevat
een 75-tal verschillende producten, waarvan polybroombifenyl
(PBB, meer bepaald decabroombifenyl), polybroomdifenylether
(PBDE: BDE 28, BDE 47,BDE 66, BDE
99, BDE 100, BDE 153, BDE 154, BDE 183, BDE 209), hexabromocyclododecaan
(HBCD) en tetrabromobisfenol-A
(TBBPA) in grote volumes gebruikt werden.
In het kader van de lozing van afvalwater moet toegevoegd
worden dat de polybroomdifenylethers in de kaderrichtlijn
Water voorkomen op de lijst van prioritair
gevaarlijke stoffen en dat in de lijst III van bijlage 2C van
Vlarem I deze verbindingen gecatalogeerd moeten worden
als persistente, bioaccumuleerbare organische halogeenverbindingen.
Ze komen ook voor op de lijst van
stoffen met bewezen of potentiële hormoonverstorende
effecten. Bij verbranding kunnen gebromeerde dioxinen
en furanen vrijkomen.
Voor prioritair gevaarlijke stoffen dienen conform het
decreet integraal waterbeleid maatregelen te worden
getroffen met het oog op stopzetting of geleidelijke be-
- Milieuhandhavingsrapport 2010 van de afdeling Milieu-inspectie
eindiging van lozingen, emissies en verliezen. Sinds 2008
bepalen de sectorale voorwaarden voor textiel uit de
Vlaremwetgeving dat er geen procesbaden met broomhoudende
vlamvertragers of antimoon mogen geloosd
worden.
Het probleem dat nog restte om in 2003 een grootschalige
campagne te starten, was het ontbreken van een volledig
op punt staande analysemethode. Het referentielaboratorium
VITO kon als enige en mits verdere validatie
de verschillende PBDE-congeneren en HBCD analyseren.
Begin 2003 inventariseerde MI het gebruik van broomhoudende
vlamvertragers bij textielbedrijven en selecteerde
twee bedrijven, 1 bedrijf te Waregem en 1 bedrijf
te Deerlijk, die met zekerheid broomhoudende vlamvertragers
gebruikten in het productieproces, voor een
eerste analyse op het influent van de waterzuivering. In
het influent van de waterzuivering werden met zekerheid
hogere concentraties verwacht en met deze analysegegevens
kon de analysemethode verder op punt worden
gesteld. Deze eerste monsters bevatten, zoals verwacht,
hoge concentraties aan HBCD en BDE 209. Het verloop
van de sanering bij het bedrijf te Waregem wordt verder
in de tekst beschreven. Het tweede bedrijf stopte in 2006
de productie.
Begin 2004 startte MI met een eerste uitgebreide campagne
voor de analyse van broomhoudende vlamvertragers
in het geloosde afvalwater van 20 bedrijven, 18
textielbedrijven en 2 afvalwaterverwerkers. Het effluent
van 7 textielbedrijven en beide afvalwaterverwerkers bevatte
hoge concentraties aan BDE 209. Deze 9 bedrijven
ontvingen een aanmaning tot sanering en MI bezorgde de
resultaten aan Febeltex, de federatie van de textielindustrie.
In de tweede helft van 2004 plande MI een gelijkaardige
campagne bij nog eens 20 bedrijven.
In de periode van 2004-2010 liet MI in totaal bij 91 bedrijven
– in samenwerking met het referentielaboratorium
VITO – het geloosde afvalwater bemonsteren en
analyseren op polybroomdifenylethers (PBDE), hexabroomcyclododecaan
(HBCD), tetrabroombisphenol A
(TBBA) en andere broomhoudende verbindingen zoals
pentabroomtolueen, pentabroomethylbenzeen, pentabroombenzylalcohol,
1,2-bis(2,4,6-tribroomfenoxy)
ethaan, tris(2,3-dibroompropyl) isocyanuraat en decabroomdifenylethaan
(DBDPE). Verder nam MI zelf bijna
400 afvalwatermonsters verspreid over de verschillende
campagnes. Bij 18 bedrijven namen we minstens 6 monsters
van het geloosde effluent. Vanaf 2006 liet MI de
monsters tegelijkertijd ook analyseren op de aanwezigheid
van antimoon (Sb).
1 G. Goemans, C. Belpaire, M. Raemaekers en M. Guns, 2003. Het Vlaamse palingpolluentenmeetnet, 1994-2001: gehalten aan polychloorbifenylen,
organochloorpesticiden en zware metalen in paling (IBW.Wb.V.R.2003.99)
2 Belpaire, C., G. Goemans & W. De Cooman, 2002. Hoge meetwaarden van vlamvertragers in paling en sediment van waterlopen in het
Scheldebekken. Vertrouwelijke nota voor Vera Dua, Vlaams minister van Leefmilieu Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer en Vlaamse
Milieumaatschappij September 2002 IBW.Wb.V.Adv.2002.092.