Het ontwerpen van een competentiegerichte opleiding - Kennisnet

algemene aanwijzingen (kennis) over het organiseren van
een manifestatie.
De timmerkracht daarentegen ontwikkelt competenties en
kennis en vaardigheden voor grotendeels vastliggende
taken zoals het ‘afhangen van ramen en deuren’. Daar kan
geen eigen scenario ingeschoven worden. Daar is juist een
competentie als ‘het opvolgen van regels en voorschriften’
belangrijk.
Een ander voorbeeld zijn leidinggevende competenties. De
stage biedt daar vaak onvoldoende mogelijkheden voor.
Voor dergelijke opleidingen is een eigen schoolbedrijf of
een project waarin samengewerkt wordt door deelnemers
van verschillende opleidingsniveaus, een geschikte leerom­
geving. De integrale opdrachten, waarbij de leidinggevende
competentie ontwikkeld wordt, worden dan uitgevoerd in
een schoolbedrijf.
Bij opleidingen waar het opzetten en runnen van een eigen
bedrijf belangrijk is (competenties als netwerken, bedrijfs­
matig handelen en dergelijke), ligt het voor de hand om de
integrale leeractiviteiten in de vorm van een mini­onder­
neming te gieten.
Ad 2: de mogelijkheid om door de school geconstrueerde
praktijkomgevingen op te zetten
Ook de mogelijkheid om integrale leeractiviteiten uit te
voeren in door de school op te zetten vormen van praktijk,
verschilt per richting of branche. Enkele voorbeelden:
­ De economisch en administratieve beroepen werken bij­
voorbeeld met een administratieve bedrijfssimulatie bin­
nen de school. Alle administratieve handelingen worden
levensecht nagebootst.
­ Bij een richting als procestechniek is dat voor veel
processen niet mogelijk. Daar kunnen de integrale leer­
activiteiten alleen in de praktijk uitgevoerd worden.
(Hoewel computersimulaties bij sommige onderdelen een
Het ontwerpen
van competentiegerichte
opleidingen
17
heel goed alternatief bieden. Ook zijn er enkele roc’s die
op beperkte schaal een sapfabriek of een waterfabriek
gestart zijn. (Mbo magazine november 2007;
www.leerfabriek.nl)).
­ Schoolbedrijven zijn er in verschillende vormen. In de
Horeca en de handel werken de deelnemers veelal in een
schoolbedrijf (bijvoorbeeld een hotel, winkel, verkoop­
onderneming). Opleidingen waar service en onderhoud
belangrijke werkprocessen zijn, hebben een schoolbedrijf
gestart waarbij de deelnemers worden uitgezonden naar
verschillende soorten ‘klussen’ (bijvoorbeeld in de
ICT­sector, klussen voor 60­plussers). In de artistieke
richtingen kent men een impresariaat als schoolbedrijf
dat deelnemers bemiddelt. In de techniek zijn er werk­
plaatsen waar opdrachten uitgevoerd worden (bijvoor­
beeld een garage als werkplaats).
Zo heeft iedere branche zijn eigen mogelijkheden en
beperkingen om de deelnemers zo levensecht mogelijk te
laten leren. De vormgeving van de opleidingen wordt daar
mede door bepaald. In een werkomgeving die de school
zelf opgezet heeft, kan de school makkelijker zorgen voor
een goede koppeling tussen integrale leeractiviteiten en het
leren van kennis en vaardigheden. Het schoolbedrijf is een
bedrijf voor en door leerlingen, waar leren meer prioriteit
kan krijgen dan in het ‘echte’ bedrijf. Kennisverwerving en
het oefenen van vaardigheden worden makkelijker inge­
pland. De school heeft het hele leerproces in de hand. Als
schoolbedrijven echter weer te veel een ‘omgeving gericht
op leren’ worden, dan verliest die omgeving een aantal ken­
merken van de bedrijfsomgeving, waardoor het toch weer
nodig is om daarnaast ook het ‘stage lopen’ als integrale
leeractiviteit te behouden. (Baarda 2006 en Van der
Meijden 2007).