Het ontwerpen van een competentiegerichte opleiding - Kennisnet

zwakke punten. De ene opleiding wordt echter meer
geconfronteerd met verschillen tussen de deelnemers dan
de andere opleiding. Zie bijvoorbeeld de opleiding
Timmerkracht. Er zijn dan ook allerlei vormen van diffe­
rentiatie ontwikkeld om hieraan tegemoet te komen:
­ De deelnemers werken aan verschillende integrale
opdrachten die aansluiten bij de te ontwikkelen kennis en
vaardigheden (voorbeeld: Gilde Opleidingen, Techniek
BOL 4).
­ De deelnemers ontwikkelen en leren bij eenzelfde inte­
grale opdracht (beroepstaak), verschillende competen­
ties, kennis en vaardigheden (voorbeeld: ROC van
Amsterdam opleiding Timmerkracht).
­ Keuzeworkshops aanbieden, naast verplichte workshops.
Meer maatwerk vraagt ook om (meer) goede begeleiding,
zodat de deelnemers inderdaad leren wat ze nodig hebben.
3. De competenties waar deelnemers mee binnenkomen
Sommige opleidingen ervaren dat deelnemers moeite
hebben met bepaalde competenties. Opleidingen trekken
deelnemers aan met bepaalde kenmerken (competenties).
De opleiding Timmerkracht meldt bijvoorbeeld dat de
deelnemers ‘niet erg gericht zijn op samenwerken’. ‘Leren
samenwerken’ vraagt met dergelijke deelnemers om extra
aandacht. Voor andere opleidingen kan dat anders liggen.
Veel opleidingen lopen er ook tegenaan dat de deelnemers
moeite hebben met competenties als zelfstandigheid en het
nemen van verantwoordelijkheid voor de eigen opleiding.
Een ervaring die gevolgen heeft voor het vormgeven van
de opleiding. Het kan leiden tot een opbouw van de
opdrachten van sterk gestuurd naar meer vrije opdrachten
en/of een intensieve begeleiding en ondersteuning in het
begin van de opleiding, waarin gecoacht wordt op zelfstan­
digheid. (Voorbeeld: Pedagogisch werk)
Het ontwerpen
van competentiegerichte
opleidingen
19
Niet alleen de kenmerkende competenties voor het beroep
bepalen het ontwerp, maar ook de mate waarin de deelne­
mers aan het begin van een bepaalde opleiding al over die
competenties beschikken. Opleidingen met bijvoorbeeld
veel volwassen deelnemers gaan anders om met het ont­
wikkelen van competenties.
Kenmerken van de deelnemers beïnvloeden de keuzes
voor het te maken opleidingsontwerp.
­ Des te vager het beroepsbeeld is waar de deelnemers
mee binnenkomen, des te belangrijker is het om in het
opleidingsontwerp (brede) beroepsoriëntatie in te
bouwen en deze oriëntatie te begeleiden.
­ Naarmate de deelnemers meer verschillen in begin­
situatie wat betreft kennis, vaardigheden en compe­
tenties, is een opleidingsontwerp met differentiatie­
mogelijkheden meer noodzakelijk.
­ Naarmate veel deelnemers zwak zijn op bepaalde
(voor het beroep noodzakelijke) competenties, vraagt
de ontwikkeling ervan meer aandacht.
2.5 De integrale leeractiviteiten
Integrale leeractiviteiten zijn gericht op het systematisch
ontwikkelen van de competenties en op het leren uitvoeren
van werkprocessen. Kennis en vaardigheden worden hierin
integraal meegenomen. Traditioneel vindt deze integratie
plaats in de beroepspraktijkvorming (bpv), waar de leer­
meester/praktijkopleider de deelnemer bij begeleidt. Bij het
vormgeven van competentiegericht onderwijs besteedt ook
de school meer aandacht aan dergelijke leeractiviteiten.
Vaak in de vorm van opdrachten die in verschillende leer­
omgevingen uitgevoerd kunnen worden. Voorbeelden:
­ iets maken of repareren in een werkplaats op school
(Gilde opleidingen, Techniek BOL 4);
­ iets organiseren voor deelnemers en ouders van de school
(Pedagogische werk, ROC A12);