Het ontwerpen van een competentiegerichte opleiding - Kennisnet

Ad 3: smal of breed inzetbaar
De indeling in beroepen en opleidingen is deels een arbi­
traire indeling. De beroepspraktijk is veelvormig en boven­
dien aan verandering onderhevig. De indeling in beroepen
en in kwalificaties past daar slechts gedeeltelijk op. In de
techniekopleidingen van Gilde Opleidingen (hoofdstuk 4)
speelt bijvoorbeeld dat er in de techniek enerzijds speciali­
satie plaatsvindt, terwijl er tegelijkertijd ook gevraagd
wordt naar werknemers die breed inzetbaar zijn en/of kun­
nen samenwerken met mensen uit andere disciplines. Dit
leidt tot een opleidingsontwerp met in het begin integrale
activiteiten die verschillende vakgebieden raken en in de
latere fasen een specialisatie op een bepaald beroep, met
ook binnen dat beroep de mogelijkheid tot verdere specia­
lisatie.
De competentiegerichte kwalificatiedossiers geven de
ruimte om te werken aan de ontwikkeling van algemene
competenties en deze eventueel te leren in het kader van
een specialisatie. Ook op de School voor Handel en Marke­
ting (ROC Eindhoven, hoofdstuk 5) leidt men de deelne­
mers breed op door competenties te ontwikkelen die ze toe
kunnen passen in specifieke functies binnen dat brede veld.
Branches kunnen daarin verschillen. De opleiding
Timmerkracht leidt op voor timmerkracht op niveau 2.
Daar is minder te verbreden of te specialiseren. Dat bete­
kent een opleidingsontwerp met minder inhoudelijke
keuzes voor de deelnemers.
Het is aan de ontwerpers van competentiegerichte
opleidingen, om te onderzoeken wat de branche vraagt
en welk opleidingsontwerp daarbij het beste past. Dat
geldt met name voor het ontwerpen van de integrale
leeractiviteiten. De volgende vragen zijn daarbij leidend
en vragen om opleidingsspecifieke antwoorden:
­ Welk soort integrale leeractiviteiten zijn een geschikte
Het ontwerpen
van competentiegerichte
opleidingen
18
leeromgeving voor de te ontwikkelen competenties?
­ Welke mogelijkheden en beperkingen zijn er voor het
ontwikkelen van een door de school gecreëerde leer­
omgeving, welke competenties kunnen daar goed
ontwikkeld worden en voor welke competenties biedt
de bpv meer mogelijkheden?
­ Hoe kan het ontwerp inspelen op de vraag van bedrij­
ven naar specialisatie of verbreding?
2.4 Afstemming op de deelnemers
Uit de cases blijkt dat het type deelnemers dat zich
inschrijft voor een opleiding, tot verschillen in het oplei­
dingsontwerp leidt. De volgende deelnemersgerelateerde
factoren spelen een rol bij de keus van een opleidings­
ontwerp.
1. De mate waarin de deelnemers een bewuste keuze
gemaakt hebben voor een opleiding
De algemene ervaring is dat veel deelnemers niet zo goed
weten waar ze aan beginnen. Dit laat zich echter bij
sommige opleidingen sterker voelen dan bij andere
opleidingen. De afdeling Handel van ROC Eindhoven stelt
bijvoorbeeld dat zich bij hen veel deelnemers aanmelden
met een vaag beroepsbeeld. Ook speelt dit sterk bij de deel­
nemers van de AKA­opleidingen (ROC Aventus). Bij der­
gelijke opleidingen is het extra van belang om loopbaan­
oriëntatie en loopbaanbegeleiding goed in te bouwen.
De deelnemers moeten kunnen snuffelen en ervaren wat
hen aanspreekt en daarop reflecteren.
2. De mate waarin deelnemers een verschillende
beginsituatie hebben qua kennis en vaardigheden
Het is altijd zo dat deelnemers aan een opleiding vanuit
verschillende beginsituaties starten. Ze komen vrijwel
altijd uit verschillende leerwegen van het vmbo en van
verschillende scholen en hebben allemaal hun sterke en