PDF-formaat - VVKSO - ICT-coördinatoren

3.3.1.2 Leerinhouden
De woordenschat die de leerlingen tijdens de voorbije jaren hebben verworven en die in grote mate gericht was
op praktisch taalgebruik, wordt zo goed mogelijk herhaald en verder geïntegreerd in het kader van communicatieve
situaties.
Ook in de derde graad gebeurt het verwerven van woordenschat dus op een functionele basis. Dit betekent dat
het een oordeelkundige keuze van spreek- en (eventueel) schrijfopdrachten is die de actief te beheersen
woordenschat bepaalt. De keuze van gebruikssituaties en het authentieke karakter van hun uitwerking zijn belangrijker
dan het gebruik van frequentielijsten.
Via de lees- en luisteroefeningen zal eveneens een nieuwe woordenschat geassimileerd worden, zij het vaak
onbewust, op receptief niveau zoals dit ook in de moedertaal gebeurt. Veel lezen en luisteren (‘kilometers maken’)
is daarom belangrijk. De diversiteit van de bruikbare teksten is echter zo groot dat het voor een leerplan
niet haalbaar is alle mogelijke woordvelden aan te duiden. Daarenboven spelen bij luisteren en lezen nog andere
factoren een rol dan alleen maar woordbegrip. Gepaste attitudes, de beheersing van strategieën en technieken
zijn minstens even belangrijk.
De leerlingen worden stilaan vertrouwd met de basiswoordenschat van het zakelijke Frans. Afhankelijk van
de studierichting komen ze in contact met woordenschatvelden van de praktische of technische vakken en/of
tijdens hun stage.
3.3.1.3 Pedagogisch-didactische wenken
– Langetermijngeheugen
• Het heeft weinig zin tweetalige lijsten met woorden uit het hoofd te leren zonder rekening te houden
met de gebruikscontext. Veel van wat vandaag ‘gekend’ is, wordt na enige dagen - en zeker na enkele
weken - weer vergeten bij gebrek aan verankering in het langetermijngeheugen. Daarbij kan dit soort woordenschatstudie
als nevenwerking hebben dat de leerlingen zich fixeren op één betekenis en onvoldoende
oog hebben voor mogelijke betekenisverschillen afhankelijk van de context. Bovendien is de aldus opgedane
kennis meestal niet inzetbaar op het vereiste ogenblik, bijvoorbeeld in de loop van een gesprek.
• Alles wat via zintuiglijke waarneming binnenkomt, wordt in het kortetermijngeheugen geselecteerd en doorverwezen
naar het langetermijngeheugen 27 op basis van aandacht, motivatie en interesse. Deze factoren
worden op hun beurt sterk beïnvloed door de aanwezige kennis. Hoe meer de informatie georganiseerd en
gestructureerd wordt in het kortetermijngeheugen, des te meer is er kans dat ze naar het langetermijngeheugen
wordt overgedragen. Dat kan men zich voorstellen als een complex ‘netwerk’ van elementaire betekeniseenheden
en concepten die onderling allerlei relaties onderhouden. Men kan aannemen dat, wat eenmaal
werd opgenomen in het langetermijngeheugen, aanwezig blijft. ‘Vergeten’ is dan veeleer een mislukte
poging om iets op te roepen. Hoe beter de geheugeninhouden gestructureerd zijn en hoe frequenter een beroep
wordt gedaan op specifieke ‘schakelingen’ of ‘paden’, des te groter worden dan ook de kansen op blijvende
associaties. 28
Men kan dus enkel spreken van een efficiënte woordenschatverwerving, indien de fixatie, m.a.w. de koppeling
van nieuwe betekeniseenheden in het ‘netwerk’, een maximale kans krijgt. Dit gebeurt onder andere indien
de woorden en uitdrukkingen met zo ruim mogelijke communicatieve inhouden verbonden zijn en
indien de leerlingen er al doende mee (blijven) omgaan.
• Wanneer men een vreemde taal leest of beluistert, ontmoet men ‘nieuwe’ woorden en uitdrukkingen die men
weliswaar begrijpt, maar daarom nog niet zelf gebruikt. Dit geldt trouwens ook in de moedertaal. De receptieve
woordenschat is aanzienlijk uitgebreider dan de productieve. De overgang van receptief naar productief
verloopt bijna ongemerkt. Doordat woorden en uitdrukkingen blijven terugkomen in wisselende contexten
en structuren, breidt hun verankering in het ‘netwerk’ zich uit en worden ze tegelijk steeds meer ‘geactiveerd’.
Op een gegeven moment zijn ze voldoende geactiveerd om ook beschikbaar te worden voor produc-
27 Men spreekt ook van ‘permanent’ of ‘semantisch geheugen’.
28 Zie ‘Géry van Outryve d’Ydewalle introduceert ons in de leerpsychologie’, in Nova et Vetera, LXXVII, 1999-2000, nr.1-2,
p.20 e.v.
36 3de graad tso studiegebied Handel
D/2006/0279/006 AV Frans