Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

10
1.1.2 Niveaus en leerplanproducten
Een eerste, uitermate nuttig onderscheid blijkt een specificatie van het niveau van
leerplan(ontwikkeling). Hoewel er natuurlijk nog verdergaande verfijningen mogelijk zijn,
blijkt de volgende vijfdeling over het algemeen zeer bruikbaar voor het begrijpen van de
verschillende niveaus waarop leerplanproducten betrekking kunnen hebben (vgl. Van den
Akker, 2003, 2006).
Niveau Beschrijving Voorbeelden
SUPRA Landoverstijgend, internationaal • Europees Referentiekader voor vreemde
talenonderwijs
MACRO Systeem, nationaal • Kerndoelen, eindtermen
• Examenprogramma’s
MESO School, opleiding • Schoolwerkplan
• Opleidingsprogramma
MICRO Groep, docent • Lesplan, lesmateriaal
• Module, leergang
• Leerboek, methode
NANO Leerling, individu • Persoonlijk leerplan
• Individuele leerweg
Tabel 1: Leerplanniveaus en leerplanproducten
De ‘hogere’ leerplanniveaus kunnen de ‘lagere’ beïnvloeden, met name als ze een verplichtende
status hebben die het speelveld voor grote doelgroepen in hoge mate bepaalt en
inperkt. Een duidelijk voorbeeld is de invloed van examenprogramma’s en kerndoelen op
leerboeken. Auteurs houden in hoge mate rekening met dergelijke macrokaders. Leraren op
hun beurt vertrouwen daar zozeer op dat ze die oorspronkelijke beleidsdocumenten vaak
nauwelijks raadplegen.
De relaties van macro naar micro via meso zijn in veel opzichten echter tamelijk los. Zeker
in Nederland (met onze traditie van vrijheid van inrichting van onderwijs) stelt de overheid
zich terughoudend op qua inhoudelijke regelgeving, zodat scholen, leraren en leerlingen de
nodige keuzeruimte hebben.
Ook is het nuttig te beseffen dat leerplanproducten, ook die op microniveau, sterk kunnen
variëren in hun bereik: van generiek (denk vooral aan methoden van uitgevers) tot zeer
situatiespecifiek (bijvoorbeeld een door een leraar zelf ontworpen lesplan voor gebruik in
eigen praktijk). Bij grootschalige leerplanvernieuwingen met generieke intenties doen zich