Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

34
Voor een stimulerende schoolcultuur is een bijbehorende infrastructuur nodig. Onder de
infrastructuur vallen de faciliteiten (zoals tijd en budget) die binnen de school beschikbaar
zijn voor leren en veranderen, en de communicatiemiddelen die gehanteerd worden voor
de coördinatie en invoering van de vernieuwing. Hier maken we onderscheid tussen drie
typen schoolomgevingen:
• de school als onderwijsomgeving:
deze school heeft vooral oog voor de school als plek waar leerlingen leren. Over het
algemeen zijn er buiten het voor- en nawerk voor docenten geen aanvullende middelen
voor onderwijsvernieuwing en is er geen ruimte waar docenten gezamenlijk kunnen
werken. Er vindt weinig communicatie plaats over het onderwijs zelf.
• de school als onderwijs- en leeromgeving:
deze school biedt naast de infrastructuur die nodig is om het onderwijs draaiende te
houden, gelegenheid aan de docenten om te leren. Docenten krijgen de kans om nascholingsactiviteiten
te volgen of op andere manieren (bijvoorbeeld door samen te werken)
zich professioneel te ontwikkelen. Voor de schoolleiding betekent dit dat ze bijvoorbeeld
lessen observeren en successen waarderen. Little (1990) onderscheidt vier typen van
inhoudelijke collegiale samenwerking: elkaar verhalen vertellen, elkaar helpen, ervaringen
delen, gezamenlijk werk. De eerste drie zijn voornamelijk gericht op het stabiliseren
van de werkrelaties, maar zullen in de praktijk niet snel leiden tot innovatie en professionele
ontwikkeling. Vandaar de suggestie dat binnen scholen die daadwerkelijk willen
vernieuwen docenten zouden moeten samenwerken aan de vernieuwing en op hun
ervaringen moeten reflecteren. Dit komt overeen met de argumenten van aanhangers
van professionele leergemeenschappen (cf. Hord, 2004; Lieberman & Miller, 2004;
McLaughlin & Talbert, 2001).
• de school als onderwijs-, leer- en ontwerpomgeving:
deze school biedt docenten de kans goed onderwijs te verzorgen, samen te leren en
samen onderwijs te ontwikkelen. Is samenwerking van docenten gewenst voor het
ontwikkelen van het onderwijs, dan worden docenten daartoe in staat gesteld door
gelijktijdig verroosterde ontwikkeluren en een goed geoutilleerde werkplek waar ze
samen aan het werk kunnen.
Zorgvuldige communicatie is een andere voorwaarde om te komen tot samenhangende
leerplanvernieuwing in de school. Communicatie helpt teams op het spoor te blijven en
maakt vorderingen zichtbaar. Om de samenhang te bewaken, is het van belang dat betrokkenen
bijvoorbeeld via studiedagen aan elkaar zichtbaar maken waarmee ze bezig zijn,
implicaties ervan doordenken en aangeven hoe de initiatieven bij elkaar en bij het vernieuwingskader
passen.
Ook de coördinatie van vernieuwingsinitiatieven is van belang wanneer werk gemaakt
wordt van schoolbrede vernieuwingen. Een raamwerk voor de vernieuwing kan op dit