Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

voor vernieuwing wordt echter in toenemende mate benut door scholen. Vanuit profileringsbehoefte
en ruimte voor schoolvernieuwing en door toegenomen digitale mogelijkheden
kiezen leraren voor het zelf ontwikkelen van materiaal of het arrangeren van elementen uit
het bestaande aanbod tot een eigen geheel (SLO, 2008).
In leermiddelen zijn doorgaans de meeste, zo niet alle, componenten van het curriculaire
spinnenweb meer of minder in samenhang uitgewerkt. Zo beschouwd zou je lesmateriaal
als de dragers van het curriculum kunnen zien. Daarmee zijn ze een goed vehikel om
generieke vernieuwingsintenties meer inzichtelijk te maken richting de lespraktijk. Dit
gebeurt vaak bij de ontwikkeling van voorbeeldlesmateriaal. Voorbeeldlesmateriaal beoogt
de exemplarische concretisering van een voorgenomen vernieuwing van een bepaald vak
of vakkencluster tot op het niveau van de groep, klas en docent (micro). De ontwikkeling
ervan vindt veelal plaats vanuit een basisvisie (het denkbeeldige curriculum, al of niet uitgewerkt
in een visiedocument) en in het verlengde óf juist ter uitlijning van een generiek
leerplankader. De exemplarische uitwerking van vernieuwingsambities in voorbeeldlesmateriaal
kan ook aanleiding geven tot verdere aanscherping van zowel visie, ambities
als leerplankader. Voorbeeldlesmateriaal is uiteindelijk bedoeld als inspiratiebron voor
diverse doelgroepen, bijvoorbeeld educatieve uitgevers bij de ontwikkeling van nieuwe en
de bijstelling van bestaande methoden die ieder specifiek kleur geven aan de curriculumvernieuwing
in kwestie. Maar ook lerarenopleiders en nascholers kunnen het hanteren als
oriëntatie- en oefenmateriaal in hun werken met (aanstaande) leraren.
Een centrale vraag in deze paragraaf is hoe (voorbeeld)lesmateriaal docenten kan helpen bij
het in de vingers krijgen van de beoogde curriculumvernieuwing. Hierbij gaan we uit van
de aanname dat de combinatie docent - leerplan een factor is die er ernstig toe doet daar
waar het de bevordering van de kwaliteit van het leren van leerlingen betreft. Dat docenten
het verschil maken bij het realiseren van curriculumvernieuwingen, is bijkans een open
deur. Daarnaast zijn ook (voorbeeld)lesmaterialen een belangrijke variabele. Voor docenten
die de vernieuwing in de praktijk proberen vorm te geven, zijn (voorbeeld)lesmaterialen
belangrijke dragers van de beoogde vernieuwing. Willen die materialen echter de rol van
katalysator kunnen waarmaken, dan dienen ze ontwikkeld te worden met specifieke aandacht
voor actieve bewerking door docenten en daarmee ook voor het leren van docenten.
Dergelijke ‘educative curriculum materials’ (Ball & Cohen, 1996; Davis & Krajcik, 2005) vormen
als het ware een brug tussen de inhoudelijke, didactische en organisatorische uitdagingen
die besloten liggen in een curriculumvoorstel, daarop gebaseerde methoden en het
gewenste leren van docenten. Over de functies en kenmerken van dergelijke materialen,
komen we zo dadelijk meer uitgebreid te spreken. Eerst gaan we in op het hoe en wat van
het leren van docenten.
37