Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

3.1 Kwaliteitscriteria
In de voorgaande hoofdstukken hebben we verschillende ontwikkelbenaderingen gezien
die van invloed zijn op de kwaliteit van een leerplan. Discussies over onderwijskwaliteit
vinden voortdurend plaats. Of de kwaliteit voldoende is of juist verbetering nodig heeft,
wordt aan verschillende zaken afgemeten. Leert men in het onderwijs relevante dingen?
Presteren leerlingen voldoende op landelijke toetsen en examens? Haalt de leerling ‘eruit
wat erin zit’, of is er sprake van onderpresteren? Presteren Nederlandse leerlingen goed in
vergelijking met andere landen? Is een soepele doorstroming naar het vervolgonderwijs of
de arbeidsmarkt mogelijk?
Kortom, vele aspecten zijn in het geding. De vraag is hoe we leerplankwaliteit helder kunnen
duiden. In dit boek hanteren we vier kwaliteitscriteria waaraan een leerplan (uiteindelijk)
moet voldoen (cf. Nieveen, 1999, 2009) (zie tabel 5).
Criterium
Relevantie Het leerplan voorziet in behoeften en berust op valide inzichten
Consistentie Het leerplan zit logisch en samenhangend in elkaar
Bruikbaarheid Verwachte
De inschatting is dat het leerplan praktisch uitvoerbaar is in de situatie waarvoor
het is bedoeld
Werkelijke
Het leerplan blijkt praktisch uitvoerbaar in de situatie waarvoor het is bedoeld
Effectiviteit Verwachte
De inschatting is dat werken met het leerplan leidt tot de gewenste resultaten
Werkelijke
Werken met het leerplan blijkt te leiden tot de gewenste resultaten
Tabel 5: Kwaliteitscriteria
De kwaliteitscriteria bouwen min of meer op elkaar voort. Of een leerplan effectief is, zal
mede afhangen van de bruikbaarheid (kan het worden uitgevoerd zoals bedoeld) en van de
relevantie en consistentie van de beoogde doelen en inhouden.
De criteria spelen op alle leerplanniveaus een rol. Zo zullen lesmaterialen (microniveau)
in de praktijk bruikbaar en effectief moeten zijn voor docenten en leerlingen die ermee
werken. Maar ook leerplankaders op macroniveau, zoals bijvoorbeeld kerndoelen, zouden
getoetst kunnen worden op de bruikbaarheid ervan voor bijvoorbeeld educatieve uitgevers.
Een voorliggende vraag zou dan kunnen zijn in hoeverre redacteuren en auteurs uit de voeten
kunnen met het leerplankader bij het ontwerpen van (onderdelen voor) een methode.
In de lijst van kwaliteitscriteria is bewust onderscheid gemaakt tussen de verwachte en
werkelijke bruikbaarheid en effectiviteit van een leerplan. Voor lesmateriaal geldt
43