Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

18
Deze Tyler rationale omvat vier belangrijke vragen die elke leerplanontwikkelaar zich zou
moeten stellen:
• doelen:
welke doelen dient de school na te streven?
• leerervaringen:
welke leerervaringen zijn het meest geschikt om die doelen te behalen?
• organisatie:
hoe kunnen de leerervaringen doeltreffend worden georganiseerd?
• evaluatie:
hoe kan vastgesteld worden of de doelen zijn bereikt?
Overigens formuleerde Tyler ook nog een vijfde (in veel referenties naar Tyler genegeerde,
maar voor Nederlandse verhoudingen zeer relevante vraag): hoe kunnen scholen dit proces
het beste aanpakken? Deze vraag komt aan de orde in paragraaf 2.2.
De Tyler rationale heeft veel navolging gekregen. De kracht van de benadering zit in de
eenvoud; het complexe ontwerpproces wordt teruggebracht tot een handvol vragen (die
overigens op heldere wijze nader zijn geconcretiseerd door Taba, 1962). De Tyler rationale
benadrukt ook het belang van een systematische beantwoording van de vragen vanuit
feitelijke argumenten, om daarmee de validiteit en interne consistentie van het leerplanproduct
te vergroten. Critici wijzen echter ook op enkele nadelen van deze instrumentele
benadering. Zo is er door de sterke nadruk op het behalen van vooraf opgestelde doelstellingen
weinig ruimte voor tussentijdse afstemming op voortschrijdende wensen en inzichten
van ontwerpers en gebruikers. Ook stelt de technologische benadering feitelijke, empirisch
ondervonden, gegevens centraal, terwijl onderwijs ook veel van doen heeft met persoonlijke
visies en opvattingen en ook sociaal-politieke aspecten een prominente rol spelen in
veel curriculumkwesties.
Communicatieve benadering
De communicatieve benadering gaat uit van het belang van een relationele aanpak. Aandacht
voor relaties en inbreng van ontwikkelaars en andere betrokkenen staat centraal in
het ontwerpproces. Waar een instrumentele benadering start vanuit een objectieve analyse
van de probleemsituatie, staan hier de percepties en visies van de ontwerpers, doelgroep
en andere betrokkenen centraal. Ontwerpen wordt gezien als een sociaal proces waarin
betrokkenen elk een eigen visie hebben op de probleemsituatie en een wenselijke verbetering.
De beste oplossing voor de situatie - het beste ontwerp - is die waarover betrokkenen
consensus bereiken. Deliberatie en onderhandelen vormen dan ook centrale activiteiten in
het ontwerpproces.