Leerplan in ontwikkeling (PDF) - Slo

niet voorschrijvend van aard maar bevatten suggesties voor het inrichten van het schoolexamenprogramma.
Voor alle erkende examenvakken wordt aangegeven welke inhouden
relevant zijn en aan de orde zouden moeten komen in het schoolexamen.
Terwijl we zien dat landelijke leerplankaders steeds meer ruimte laten aan scholen, probeert
de overheid op bepaalde onderdelen het leerplan meer expliciet inhoudelijk te sturen.
Zo is recentelijk vanuit zorg om gebrek aan sociale cohesie in de samenleving een wettelijke
bepaling toegevoegd om scholen te verplichten in hun onderwijs aandacht te besteden aan
het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie.
Daarnaast zijn in opdracht van de overheid referentiekaders opgesteld met een meer
precieze vaststelling van gewenste leeropbrengsten in taal en rekenen op verschillende
niveaus in het onderwijssysteem (zie paragraaf 2.1.4).
Een ander recent leerplaninitiatief uit de hoek van de overheid is de canon. De canon
beschrijft 50 vensters op het cultureel erfgoed die samen een overzicht bieden van wat
iedereen in elk geval zou moeten weten van de geschiedenis en cultuur van Nederland.
Het initiatief ontstond vanuit maatschappelijke zorg om gebrek aan historische en culturele
kennis, maar het was niet op voorhand duidelijk hoe dit in formele zin naar het onderwijs
vertaald zou moeten worden. Probleem daarbij is dat de canon zich lastig verhoudt tot
de bestaande kerndoelen waarin het culturele en historisch erfgoed op een andere wijze
is vastgelegd: in historische tijdvakken in plaats van vensters, en meer op hoofdlijnen
geformuleerd dan in de canon het geval is. Recent is door de Tweede Kamer besloten dat
de canon geen aparte verplichting vormt voor scholen. Wel wordt in twee kerndoelen voor
het basisonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs een bepaling opgenomen dat de
vensters van de canon als uitgangspunt en illustratie moeten dienen bij de behandeling
van de verschillende historische tijdvakken. Verder komt in de toelichting op de kerndoelen
te staan dat de canon van Nederland op alle scholen ‘aan de orde behoort te komen’.
2.1.4 Van beleid naar leerplanontwikkeling
Ter illustratie van de wijze waarop de leerplanontwikkeling op macroniveau plaatsvindt,
beschrijven we hier de recente ontwikkeling van de referentieniveaus voor taal en rekenen.
Dit thema is actueel in Nederland op grond van teruglopende resultaten op onderdelen van
deze basisvaardigheden in internationale vergelijkingen. Het gaat om een breed maatschappelijk
gevoel van onbehagen over de kwaliteit van de beheersing van basisvaardigheden
bij leerlingen en studenten op het gebied van taal en rekenen. Voor een deel lijkt dit
gevoel van onbehagen onderbouwd te zijn met empirisch bewijs. Toetsen van beginnende
studenten aan de lerarenopleiding basisonderwijs laten zien dat voor een aanzienlijk deel
van die studenten de opgaven die ook aan goede leerlingen aan het einde van de basis-
27