Digitaal archiveren en kerkelijke archieven. Richtlijnen ... - VBDS.nl

verzamelen en beheren, voorlichten en toerusten, en bevorderen van kennis en onderzoek. 1
Tussen de drie kerken bestaat veel overeenstemming qua geestelijke ligging en ze hebben deels een
gelijke historie: de NGK komen – na een breuk in 1967 – voort uit de GKv. De historie van voor de breuk
is deels in het ADC opgeslagen. Ook wordt een deel van de NGK-archieven beheerd in het ADC. De
archivaris van het ADC heeft verder goed contact met de verantwoordelijke deputaten voor archief
van de Christelijke Gereformeerde Kerken. In het verleden zijn door de drie kerkgenootschappen
samen regionale archiefavonden gegeven voor archivarissen van die kerken.
Ook is er een grote overeenkomst in de bestuursstructuur. De plaatselijke kerken hebben hun eigen
beslissingsbevoegdheid. Santing-Wubs 2 heeft de kerkstructuur in ons land volgens de volgende
indeling beschreven:
– het episcopale stelsel,
– het congregationalistische stelsel,
– het synodaal-presbyteriale stelsel.
In het episcopale stelsel – een duidelijk voorbeeld hiervan is de Rooms-Katholieke Kerk – is de structuur
hiërarchisch opgezet met uiteindelijk één persoon aan het hoofd. Opvallend is het dan ook niet dat er
in de Rooms-Katholieke Kerk vanuit het canoniek recht meer aandacht is voor het centraal vaststellen
van regelingen, zoals het Reglement Bescherming Persoonsgegevens Parochies 3 , ingegaan per juni 2006.
In het voorwoord verwijst de aartsbisschop van Utrecht naar het canoniek recht: ,,deze publicatie is
de afkondiging welke voor particuliere wetten is voorgeschreven in canon 8 § 2 van het Wetboek van
Canoniek Recht.’’
Van de archivaris van het Bisdom Roermond, de heer Mart Bohnen, ontving ik onderdelen van een
Regeling archiefbeheer voor het bisdom Roermond uit 2004 4 . In deze regeling wordt als uitgangspunt
geformuleerd dat archiefdocumenten in hun originele vorm bewaard moeten blijven en dat digitale
archivering van digitale archiefdocumenten daarom gewenst is. Het uitgangspunt in Roermond is
dat men de archivering zo veel mogelijk wil laten lopen conform wet- en regelgeving van de overheid.
Daarbij blijkt tevens dat men de zaken zo veel mogelijk voor alle parochies van het bisdom wil
organiseren.
Het congregationalisme kent het tegenovergestelde model: de gemeenteleden zijn in beginsel de
baas, al kent men wel leidinggevende ambtsdragers. De plaatselijke gemeenten zijn zelfstandig.
Voorbeelden hiervan zijn de Pinkster- en Baptistengemeenten, Vrije Evangelische Gemeenten en de
Vergadering van Gelovigen.
Het presbyteriaal-synodale stelsel is eigenlijk een tussenvorm. De kerkenraad is gekozen door de
gemeenteleden en draagt de verantwoordelijkheid voor de plaatselijke kerk. Naar de zogenaamde
‘meerdere vergaderingen’ (veelal aangeduid als classis, particuliere en generale synode) worden
afgevaardigden gestuurd. Deze meerdere vergaderingen behandelen zaken die lokaal niet behandeld
kunnen worden.
Voorbeelden van deze gemeenten zijn de protestantse kerken. Het stelsel is ingevoerd tijdens
de Reformatie in de zestiende eeuw als een reactie op de hiërarchische organisatie in de
Rooms-Katholieke Kerk. Het begrip meerdere vergadering duidt niet op hiërarchie, maar op het
vertegenwoordigd zijn van meerdere kerken.
1 Rapport deputaten archief en documentatie aan Generale Synode van de Gereformeerde Kerken Zwolle-Zuid 2008;
http://www.synode.gkv.nl/data/download/743.pdf, geraadpleegd 1 mei 2008.
2 Santing-Wubs, A.H., Kerken in geding. De burgerlijke rechter en de kerkelijke geschillen, 2002. Publicatie op
http://www.kerkrecht.nl/main.asp?pagetype=auteur&item=33, geraadpleegd 7 december 2007.
3 http://www.kerkeninmaasland.nl/RK/rk_reglement%20bescherming%20persoonsgegevens.pdf
4 Mart Bohnen, Regeling archiefbeheer voor het bisdom Roermond, 2004 (gedeeltelijk)
10
Digitaal archiveren en kerkelijke archieven – Afstudeerscriptie Marien Geelhoed