download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

se repertorium van Potthast. 1
Alle vernuftige analyses ten spijt, is Burgers er
niet in geslaagd de auteur van de eerste Rijmkroniek
te identificeren, en het is de vraag of dat ooit mogelijk
zal zijn. Wel deed hij bij zijn karakterisering
van de Anonymus (p. 234-257, 273-284) naar mijn
smaak weinig met het gegeven dat deze auteur een
zeer speciale belangstelling schijnt te hebben gehad
voor de Kruistochten (p. 181-190). Is de Anonymus
misschien betrokken geweest bij één van
de kruistochtexpedities uit de dertiende eeuw?
Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de
kruistocht van de Franse koning Lodewijk IX,
waaraan ook de Vlaamse graaf en in diens gevolg
talrijke edelen uit de Nederlanden deelnamen? In
dit verband is het misschien relevant dat het taalgebruik
van de Anonymus bepaalde Vlaamse trekken
schijnt te vertonen (p. 281)?
De voornaamste onderdelen van Burgers’ boek
betreffen de traditionele, positivistische bronnenkritiek.
Zo schenkt hij relatief weinig aandacht aan
sommige vraagstellingen die in het recente onderzoek
naar middeleeuwse kronieken centraal staan,
zoals het gebruik van de volkstaal en het Latijn, de
orale en schriftelijke tradities binnen de middeleeuwse
historiografie, de status en functie van kronieken
(‘officiële geschiedschrijving’ of persoonlijke
mémoires?) en de band tussen literatuur en
historiografie. Ook het hele uitgangspunt van Burgers’
onderzoek baadt in het positivisme. Hoewel
hij het belang van de Rijmkroniek als bron voor de
geschiedenis van het middeleeuwse Holland
onderkent, meent hij niettemin dat het maar een
secundaire bron is, een ‘aanvulling op de informatie
die we vinden in de ... documentaire bronnen’.
Het zijn volgens Burgers met name de oorkonden
die ‘voor de historicus het basismateriaal [leveren]
waarmee hij het raamwerk van de ... geschiedenis
construeert’ (p. 10).
Burgers is dan ook op zijn best in de context van
de oorkondenstudie, waaraan hij het hele tweede
hoofdstuk en de bijlage A wijdt. Bij zijn bespreking
van de ondertekening van grafelijke oorkonden (p.
24) is nog toe te voegen dat de grafelijke klerk Frederik
van Valencijn ook in 1316 twee oorkonden
van graaf Willem III ondertekende (Rijksarchief
Antwerpen, Charters van de Berthouts, nr. 36 en
Stadsarchief Mechelen, Stadscharters, nr. 55). Bij de
uitgaven van de oorkonden uit het archief van Bergen
(Bijlage A, nrs. 26, 30, 33, 34, 36 en 38) ontbreken
verwijzingen naar de voor Holland nochtans
erg belangrijke regestenlijst van G. Wymans,
Boekbesprekingen 19
Inventaire analytique du chartrier de la Trésorerie des comtes
de Hainaut, (Brussel 1985). Bij de bibliografische
verwijzing naar deze charters in het kopregest valt
trouwens op te merken dat zij deel uitmaken van
het bestand Trésorerie des comtes de Hainaut (die niet
kan worden aangeduid als het Archief graven van Henegouwen).
Binnen dit fonds vormen zij de apart genummerde
reeks van de Chartes. Deze dient te worden
onderscheiden van de Recueils (bundels).
Deze enkele kritische kanttekeningen ten spijt,
is Burgers’ boek een uiterst belangrijke bijdrage
aan de studie van de Hollandse geschiedenis in de
dertiende en de vroege veertiende eeuw. Dankzij
de talrijke citaten uit de Rijmkroniek en uit andere
Latijnse bronnen, die bovendien telkens nauwkeurig
worden vertaald, vormt het boek ook een ideale
inleiding tot de studie van de verhalende bronnen
voor de middeleeuwse Hollandse geschiedenis
in het algemeen. Het blijft nu alleen nog wachten
op de teksteditie van de Rijmkroniek die Burgers
in voorbereiding heeft (p. 13). De voorliggende
studie bewijst in ieder geval dat hij er de ideale uitgever
van zal zijn.
Godfried Croenen
1 De geïnteresseerde lezer zal verwijzingen naar de vrij overvloedige
recente literatuur vinden in het notenapparaat bij
het artikel van W.-V. IKAS, ‘Martinus Polonus’ Chronicle
of the Popes and Emperors: a medieval best-seller and its
neglected influence on English medieval chroniclers’, The
English Historical Review 116 (2001) 327-341.
D.E.H. de Boer, E.H.P. Cordfunke, H. Sarfatij
(red.), 1299 : één graaf, drie graafschappen. De
vereniging van Holland, Zeeland en Henegouwen,
(Hilversum, Verloren, 2000, 208 blz., ISBN
90-6550-091-X).
Deze bundel bevat de lezingen van een colloquium
dat in 1999 werd georganiseerd, zevenhonderd
jaar na het uitsterven van het Hollandse grafelijke
huis. Ten gevolge hiervan werden Holland en Zeeland
ook in een personele unie verenigd met het
door de graven uit het huis van Avesnes geregeerde
Henegouwen. De jaren vóór en na 1299 waren
erg woelige jaren. De stabiliteit van de graafschappen
Holland en Zeeland werd toen zeer op de proef
gesteld. In 1296 leidde een complot waarbij een
groot deel van de Hollandse adel betrokken was
tot de ontvoering van en moord op graaf Floris V.