download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

60 Tastbaar verleden
middels wandel- en fietsroutes. Van de Nieuwe
Hollandse Waterlinie zijn in totaal 54 forten over.
Bij de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie
is reeds gekeken naar de zogenaamde Engelse
landschapsarchitectuur. De forten zijn in het landschap
geïntegreerd. Er zijn aarden wallen aangelegd,
die tevens ter versteviging dienen. Op andere plaatsen
zijn de forten deel uit gaan maken van bestaande
dijken of bomenrijen. Ze zijn een gezichtsbepalend
onderdeel van ons landschap en nog relatief ongeschonden.
Een aantal forten heeft een andere bestemming
gekregen, en een aantal verdedigingswerken
heeft de tand des tijds niet doorstaan.
De landkaart van het voormalige graafschap
Holland heeft in de loop der eeuwen de nodige
veranderingen ondergaan. Bedijkingen, overstromingen,
inpolderingen en de aanleg van meerdere
kanalen hebben daar een belangrijke rol in gespeeld.
In de provinciale infrastructuur dient het
water voor de aan- en doorvoer van vele producten,
maar het is ook bestemd als drinkwater, voor recreatie
en voor uitingen van kunst en cultuur. Zo
kent het Fort bij Asperen al jarenlang een traditie
van kunstmanifestaties rondom het thema water,
zoals ‘Waterproof’ in 2001.
Afb. 3 Fort Edam in vogelvlucht.
Kunst
Stichting Fort Asperen heeft in de zomer van 2001
een groep internationale kunstenaars uitgenodigd
om de Nieuwe Hollandse Waterlinie als bijzondere
plek in de ver beelding en ervaring van het publiek
opnieuw tot leven te wekken. Vanuit diverse disciplines,
zoals beeldende kunst, (mode)vormgeving,
muziek, theater, landschapsarchitectuur, zijn ze gevraagd
om een hotelkamer in te richten, een publieksruimte
voor hotelgasten te maken of een plan
te bedenken om de linie zichtbaar te maken voor het
publiek. Met de manifestatie ‘Waterproof’ heeft de
Stichting Fort Asperen een eigen bijdrage geleverd
aan het onderzoek naar de toekomstige betekenis
van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit om de belevingswaarde
van de linie te versterken als cultureel
erfgoed, als maatschappelijk fenomeen, als
ruimtelijke constructie in het landschap, en als buffer
tegen de opdringende verstedelijking.
Nationaal project Nieuwe Hollandse Waterlinie
De eerdergenoemde Stelling van Amsterdam staat
op de Werelderfgoed-lijst van de UNESCO, net als
enige andere unieke gebieden en monumenten in
Nederland. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is
voorgedragen om eveneens op deze lijst te worden
geplaatst. Het is als één van de nationale projecten
aangewezen. Door het Ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij (LNV) is een projectorganisatie
opgericht, dat de uitvoering van het project
ondersteunt. Natuur, milieu en (militair) erfgoed
zijn elementen in het project die een nauwe
samenwerking tussen vele organisaties vereist.
Het behouden en bij het publiek bekendmaken van
dit in enkele bewogen eeuwen tot ontwikkeling
gekomen landschap is de voornaamste doelstelling
van alle betrokken partijen.
Patrick Vlegels
De informatie voor deze bijdrage is afkomstig uit: H. Brand
en J. Brand (red.), De Hollandse Waterlinie (Utrecht/Antwerpen
1986) en uit G. Knoppert, De forten rond Utrecht. Verdedigingswerken
in de Nieuwe Hollandse Waterlinie (Utrecht 1983). Daarnaast
is via het projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie
te Utrecht meer informatie in te winnen over de toegankelijkheid
van de vestingwerken. Raadpleeg voor fietsroutes en
informatie over enige specifieke forten hun website:
www.hollandsewaterlinie.nl. Op 25 april 2002 presenteert
staatssecretaris Faber van LNV het eerste linieperspectief, de
ruimtelijke plannen voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie.