download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

kapers niet in de context van zijn tijd wordt geplaatst.
Rond 1870 verscheen zo’n beetje elke goede
vaderlander in brons of steen.
Hoewel er kanttekeningen te plaatsen zijn bij de
keuze van de onderwerpen rond Piet Hein, is het al
met al wederom een lezenswaardig boek geworden.
Net als de andere delen uit de Verloren-Verleden-reeks
zou ook Piet Hein en de Zilvervloot eigenlijk
verplichte schoolkost behoren te zijn.
Lianne Damen
Joannes Vollenhove, Predikant en toerist. Het dagboek
van Joannes Vollenhove. Engeland, 17 mei-30
oktober 1674. Van commentaar voorzien en uitgegeven
door dr. G.R.W. Dibbets (Hilversum: Verloren
2001, 224 blz., ISBN 90-6550-636-5).
In de geschreven en gedrukte nalatenschap van de
17de-eeuwse predikant en dichter Joannes Vollenhove
(1631-1708) is maar weinig van de persoon
Vollenhove zelf te bespeuren. De uitgave van het
‘Journael’ heeft, aldus Dibbets, dan ook in de eerste
plaats tot doel om de lezer van Vollenhoves
brieven, gedichten en preken nader tot de mens
Vollenhove te brengen.
In een uitgebreide inleiding (p. 11-55) geeft
Dibbets informatie over het leven en werk van Vollenhove
en beschrijft hij de achtergronden van zijn
reis. Daarnaast wordt het door Vollenhove tijdens
zijn verblijf in Engeland bijgehouden ‘Journael’
geanalyseerd. Het bijzonder uitvoerige notenapparaat,
waarin taalkundige toelichting, en informatie
over de door Vollenhove in het ‘Journael’ genoemde
personen, gebeurtenissen, gebouwen en
andere zaken wordt gegeven, getuigt van gedegen
onderzoek en verdient dan ook bijzonder veel lof.
Het op 19 februari 1674 gesloten verdrag van
Westminster maakte een einde aan de Derde Engelse
Oorlog tussen de Republiek en Engeland. Op
17 mei 1674 vertrok vanuit de Republiek een gezantschap
om met koning Charles II verder te
onderhandelen. Predikant Joannes Vollenhove
hoorde tot het gevolg dat de ambassadeurs op hun
reis vergezelde. Door het bijhouden van een dagboek
wilde hij waarschijnlijk de herinneringen aan
deze reis levendig houden. Vollenhove noteerde
wanneer en waar hij zijn preken voorbereidde,
waarover hij preekte en wie zijn toehoorders waren.
Ook alle door hem geschreven of ontvangen
brieven waren een vermelding in het dagboek
Boekbesprekingen 33
waard. Het zien van de koning, de koningin of een
ander lid van de koninklijke familie, had veelal een
enthousiast verslag tot gevolg, inclusief een beschrijving
van de ‘vorstelijke kleren’. Interessanter
is het echter om de beschrijvingen van zijn toeristische
uitstapjes te lezen. Zo bezocht hij, meestal
in gezelschap van anderen, gebouwen als Whitehall,
Windsor Castle en Hampton Court, en de
tuinen van onder andere Sir Richard Winwood en
Sir William Temple. Waar zijn tochten hem ook
heen voerden, langs kerken, kastelen, bruggen,
huizen, tuinen etcetera, Vollenhove bekeek alles
met grote interesse en oog voor detail. Geen
kunstwerk, plant, boom of steen, lijkt aan zijn aandacht
te zijn ontsnapt.
In het ‘Journael’ van Joannes Vollenhove komen
echter ook beschrijvingen van gebeurtenissen voor
die de 17de-eeuwse mens tot vermaak, of ter afschrikking
dienden, maar die nu als gruwelijk of
onmenselijk worden beschouwd. De publieke terechtstelling
van negen personen bleek voor hem
een aanleiding om dit schouwspel eens van dichtbij
te gaan bekijken. Tijdens een over de London
Bridge gemaakte wandeling, telde Vollenhove het
aantal op de brug op staken tentoongestelde
hoofden van terechtgestelde misdadigers. Het waren
er 28.
Dat Vollenhove tijdens zijn verblijf in Engeland
zijn vrouw en kinderen miste, is duidelijk. De brieven
van zijn vrouw, door hem als ‘mijn liefste’ of
‘mijn Allerliefste’ aangeduid, werden dan ook gretig
gelezen. Het bericht dat zijn vrouw van een gezonde
zoon was bevallen, ontving hij ‘met groote
blijschap’. Vollenhove toonde zich een bezorgde
echtgenoot en vader. Voor zijn vertrek uit Engeland
deed hij nog alle moeite om een lange lijst met
boodschappen voor het thuisfront af te werken.
Uit de tekst blijkt duidelijk dat Joannes Vollenhove,
ondanks zijn gebrek aan kennis van de Engelse
taal, wat hem wel eens hinderde, van zijn verblijf in
Engeland heeft genoten
In het ‘Journael’ is, zoals Dibbets ook al in zijn
aanleiding aangeeft, naast de ambassadepredikant
Vollenhove, ook de vrijetijdsbesteder aan het
woord die zijn belevenissen noteert. Het dagboek
bevat dan ook waardevolle informatie over zeden
en gebruiken, maar ook over het kunstbezit in het
Engeland ten tijde van koning Charles II. Dit
maakt het boek ook interessant voor historici en
kunsthistorici. Predikant en toerist. Het dagboek van
Joannes Vollenhove, is van zwart-wit illustraties voorzien
en bevat onder meer een woordenlijst, twee