download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

58 Tastbaar verleden
komt de Duitse invasie pas in mei en wordt de verdedigingslinie
in de ‘Blitzkrieg’ overlopen.
Onder invloed van de Franse keizer Napoleon I
wordt bij de aanvang van de 19de eeuw door de
Franse bezetter besloten tot de aanleg van een vernieuwde
waterlinie. Met deze bijzondere taak
wordt de directeur van de Hollandse Fortificatiën
en later minister van Oorlog C.R.T. Krayenhoff belast.
Hij is een vurig voorstander van het integreren
van de stad Utrecht in de linie. De Fransen voelen
hier niets voor. Pas na de nederlaag van de Fransen
wordt de mening van Krayenhoff gedeeld. Koning
Willem I besluit in 1815 Utrecht binnen de waterlinie
te brengen. In enige jaren tijd worden er rond
Utrecht enige verdedigingswerken aangelegd. De
Utrechtse forten en inundatiewerken zijn een belangrijke
schakel in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Daarom wordt deze ook wel de Utrechtse Waterlinie
genoemd. De forten De Klop, De Gagel,
Blauwkapel, De Bilt, Vossegat, de Vier Lunetten op
de Houtense Vlakte en het fort Jutphaas gaan er
deel van uitmaken. Vestingstadjes als Woerden,
Oudewater en Nieuwpoort verliezen hun functie
binnen de linie. Als de draagwijdte van het aanvalsgeschut
halverwege de 19de eeuw snel toeneemt,
blijken de forten te dicht bij Utrecht liggen.
Vanaf 1867 wordt daarom een tweede linie van forten
bij Utrecht aangelegd, zoals de forten Vechten
Afb. 2 Fort bij Rijnauwen. Front van de bomvrije kazerne.
en Rijnauwen.
In het reduit van fort Rijnauwen zijn de flankbatterijen
opgesteld. Een aantal stukken geschut
wordt diep binnen bomvrije ruimten geplaatst om
als laatste verdedigingsmiddel te dienen. Het reduit
is als zelfstandig verdedigingswerk midden in
het fort gesitueerd, om bij een aanval tot de laatste
man verdedigd te kunnen worden.
De voortdurende bewapeningswedloop
De Frans-Duitse oorlog van 1870-1871, en het gebruik
daarin van modern, krachtig geschut, leidt
tot bezorgdheid bij de regering om de eigen zwakke
verdediging. Dit leidt tot de Wet tot regeling en
voltooiing van het vestingstelsel (Vestingwet) van
1874. Naast een bepaling over een te realiseren
Stelling van Amsterdam wordt in deze wet vastgelegd
dat een aantal verdedigingswerken verbeterd,
afgestoten of nieuw gebouwd zal worden.
Een ander feit waar de Nederlandse regering regelmatig
mee wordt geconfronteerd is dat het onder
water zetten van grote gebieden de nodige overlast
voor de bewoners veroorzaakt. Landbouwers raken
een aanzienlijk deel van hun inkomsten kwijt.
Het water brengt daarnaast veel schade toe aan woningen
en bezittingen. In de 18de eeuw verzet de bevolking
zich hevig tegen het inunderen. De boeren
beletten het doorsteken van de dijken en de water-