Rapport Leerplein Praktijkschool de Rijn - Platform Praktijkonderwijs

Recommendations

Info

Leerplein Praktijkschool de Rijn : van theorie naar praktijk 5.3 Autonomie De tweede basisbehoefte is autonomie. Een leerling moet ervaren dat hij of zij zelf invloed uitoefent en een eigen bijdrage aan het leerproces levert die daadwerkelijk een verschil maakt. Onderzoek ondersteunt dit: • Docenten die autonomie ondersteunen, in plaats van vooral controlerend aanwezig te zijn, maken meer intrinsieke motivatie, nieuwsgierigheid en behoefte aan uitdaging los. Ryan en Grolnick (1986, in Ryan & Deci, 2000),Goudswaard, 2005) • Studenten die worden gecontroleerd, bijvoorbeeld in de vorm van dreiging, summatieve evaluatie, surveillance, een deadline of een controlerende beloning zijn minder intrinsiek gemotiveerd en verliezen initiatief (Deci & Ryan,1985) Autonomie is daarnaast een voorwaarde voor zelfstandig en zelfregulerend leren. Een metafoor van professor Cornelis (in Free, 1998) geeft prachtig de noodzaak van autonomie aan. Een kapitein op de brug wordt niet zeeziek omdat hij constant de horizon ziet en de bewegingen van het schip bepaalt en voorziet. De passagier beneden in zijn hut, echter, herkent geen logica in alle bewegingen, kan niet zelf de wijze van varen of de richting bepalen en wordt zeeziek. Autonomie en het leerplein Een leerplein is een meer vanzelfsprekende vorm om leerlingen autonomie te verlenen dan een klaslokaal met in rijen opgestelde werkplekken. Leerlingen hebben bijvoorbeeld meer keuze in werkvormen, meer bewegingsvrijheid, zijn minder afhankelijk van de leerkracht voor informatie door mediavoorzieningen en er is lesmateriaal met instructies dat zelfstandig te gebruiken is. Natuurlijk moet het leerplein samengaan met voldoende begeleiding (een leerling moet zich namelijk ook competent blijven voelen). Autonomie en het Bonnefanten College Hoe komt de leertuin van het Bonnefanten College tegemoet aan de basisbehoefte ‘autonomie’? De leerlingen werken zelfstandig, met een leertaak en periodeplanners en kunnen zelf kiezen waar ze werken. Er is respect voor leerling als actor in het leerproces en voor diens eigenheid. In de evaluatie scoort de categorie autonomie hoog bij leerlingen en leerkrachten. Leerlingen vinden dat ze goed kunnen laten zien dat ze het zelf kunnen. Ze ervaren ook dat ze respect krijgen voor hun eigenheid. De onderbouw is positief over de mogelijkheden die de leertuin biedt om iets nieuws uit te proberen en om naar eigen keuze te werken. Dit strookt met de bevindingen uit een vergelijkend onderzoek naar leeromgevingen (Smit, 2007): de door leerlingen ervaren autonomie is significant hoger in de nieuwe leeromgeving. De bovenbouw van het Bonnefanten College is daar niet positief over. Kanttekening daarbij is dat de leertuin voor de bovenbouw nog niet helemaal klaar was ten tijde van dit onderzoek. Er is wel duidelijk een verschil te zien op het deelaspect ‘verantwoordelijkheid nemen’. Leerlingen vinden dat ze dat goed kunnen, leerkrachten zijn daar niet zeker van. Autonomie en verantwoordelijkheid zijn lastige begrippen om te operationaliseren en meten. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld nauwelijks vrijheid krijgen en zich toch autonoom voelen, of de vrijheid gewoon nemen. Leerkrachten kunnen vinden dat ze autonomie geven, maar leerlingen kunnen dat heel anders ervaren. Universiteit Leiden 18
Leerplein Praktijkschool de Rijn : van theorie naar praktijk 5.4 Verbondenheid De derde basisbehoefte waaraan moet worden voldaan, is verbondenheid met belangrijke anderen, door Stevens relatie genoemd. Onderzoek laat het volgende zien: • Veiligheid voorspelt net als autonomie meer onderzoekend gedrag bij kleine kinderen (Frodi, Bridges & Grolnick, 1985, in Ryan & Deci, 2000). • Kinderen die met een vreemde volwassene werken die hen negeert en geen respons toont, zijn heel weinig intrinsiek gemotiveerd, ook al vinden ze de taak interessant. (Anderson, Manoogian & Reznick,1976). • Ryan en Grolnick (1986, in Ryan & Deci, 2000) vonden hetzelfde bij studenten: studenten die hun docent als koud en onverschillig ervaren, hebben lagere intrinsieke motivatie. Ook verbondenheid met medeleerlingen is van wezenlijk belang voor motivatie. Verbondenheid en leerplein De eerste associatie met verbondenheid en leerplein is samenwerkend leren. Op een leerplein wordt in kleinere of grotere groepen samengewerkt. Het moet wel om opdrachten gaan waarbij leerlingen elkaar daadwerkelijk nodig hebben. Samenwerken aan opdrachten die je gemakkelijker in je eentje kan doen, werkt demotiverend. Ook de verbondenheid met docenten kan groter zijn op een leerplein. Dit wordt bevestigd door het onderzoek van Zeles & Gulikers-Dinjens (2007) In een leertuin zijn meerdere groepen tegelijkertijd aan het werk met meerdere docenten. Leerlingen onderling en ook leerlingen en docenten zien elkaar meer dan in een klassikale setting: er is meer contact en de mogelijkheid om te reageren op behoeften van de leerling is groot. Verbondenheid en het Bonnefanten College De leertuin van het Bonnefanten College scoort hoog op de categorie relatie, vooral op het thema ‘vertrouwen’. Ook het onderzoek van Smit (2007) wijst uit dat leerlingen in de nieuwe leeromgeving significant hoger scoren op gevoel van verbondenheid. Beide onderzoeken laten zien dat het loslaten van de klassikale lesvorm zeker niet samen hoeft te gaan met een verloren gevoel. Integendeel. Leerlingen in nieuwe leeromgevingen hebben beduidend minder vakgebonden klassikale uren en veel praktijkuren waarin tamelijk zelfstandig wordt gewerkt en toch voelen zij meer verbondenheid. Het nodige contact is op een andere manier vormgegeven, bijvoorbeeld bij het plannen van de weektaak, stamtafelgesprekken, individuele voortgangsgesprekken en (peer)feedback. Maar ook omdat leerlingen en docenten elkaar letterlijk tegenkomen tijdens het leerproces. Dat is een belangrijke bevinding. In haar onderzoek naar een nieuwe wijze van leren in het mbo concludeert van Grinsven (2003) dat jongeren van deze tijd behoefte hebben aan autonomie, maar ‘een laissez faire houding van docenten geeft leerlingen niet het benodigde gevoel van autonomie.’ (blz 99). Tot zover de psychologische voorwaarden waaraan een leerplein moet voldoen. Wat is te zeggen over fysieke aspecten en de concrete inrichting van het leerplein? Universiteit Leiden 19
Page 1 and 2: Leerplein Praktijkschool de Rijn Va
Page 3 and 4: Leerplein Praktijkschool de Rijn :
Page 17: Leerplein Praktijkschool de Rijn :
Page 61: Leerplein Praktijkschool de Rijn :

Rapport Leerplein Praktijkschool de Rijn - Platform Praktijkonderwijs

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?