Rapport Leerplein Praktijkschool de Rijn - Platform Praktijkonderwijs

Leerplein Praktijkschool de Rijn : van theorie naar praktijk
3 Nieuwe manier van leren: waarom en wat is het?
3.1 Achterliggende redenen
Waarom worden open leeromgevingen als een leerplein ingericht? Daar ligt een aantal
verschillende beweegredenen en theorieën aan ten grondslag, in deze paragraaf in een notendop
beschreven.
Ten eerste de nieuwe inzichten in leren en motivatie. Kennis en vaardigheden kunnen niet zonder
meer van persoon tot persoon worden overgedragen: individuele kenmerken van de leerling,
sociale aspecten, context, voorkennis et cetera spelen daarbij een grote rol. Ook wordt ervoor
gepleit om veel meer gebruik te maken van informeel leren. Het informele leren, dat veelal buiten
school plaats vindt, is vaak veel uitgebreider en effectiever dan het formele leren binnen school.
Daarnaast gaat men steeds meer uit van meerdere soorten leerstijlen en intelligenties (Gardner,
1991), die goed worden aangesproken als het aanbod divers is. (een goede lezer, bijvoorbeeld, kan
niet vanzelfsprekend een IKEA kast in elkaar zetten aan de hand van een gebruiksaanwijzing. Een
slechte lezer met ruimtelijk inzicht heeft geen gebruiksaanwijzing nodig om dezelfde kast zonder
moeite te monteren). Motivatietheorieën zijn verschoven van ‘the black box’, het brein, en te
conditioneren gedrag naar psychologische behoeften die motivatie sterk beïnvloeden.
Ten tweede de veranderende arbeidsmarkt: werkgevers vragen om zelfstandig opererende, pro-
actieve werknemers die meedenken. Ten derde de kenniseconomie: Nederland streeft ernaar een
kenniseconomie te zijn met hoog opgeleide mensen die een leven lang leren, dus ook na school.
Ten vierde de veranderende jongere en de veranderende techniek om de jongere heen. Nog maar
kort geleden waren leerlingen voor de overdracht van kennis grotendeels afhankelijk van boeken
en de leerkracht. De huidige ‘netgeneratie’ (Veen & Jacobs, 2005) of ‘homo zappiens’ zoals Veen
het ook wel noemt, ‘is geboren met een computermuis in hun hand’. Ict beïnvloedt de wijze
waarop mensen leren en kan zeer waardevol zijn als gereedschap bij het leren. Tot slot wordt voor
leerlingen uit het beroepsonderwijs vaak als reden voor onderwijsvernieuwing toegevoegd dat
deze leerlingen niet tot hun recht komen als ze –soms 8 lesuren achter elkaar- stil moeten zitten.
Stevens (2002), één van de vormgevers van de nieuwe manier van leren in Nederland, zegt over
onderwijs:
‘Zeker voor kinderen die niet mee kunnen komen, is het een weinig herbergzaam oord……….Zij
zijn met dit onderwijs gedoemd om steeds maar weer te laten zien wat ze niet kunnen.’
3.2 Wat houdt de nieuwe manier van leren in?
De afgelopen vijf jaar is in de media veel gediscussieerd over de definitie van ‘het nieuwe leren’.
Teurlings et al (2006) destilleren uit een groot aantal artikelen drie pijlers die voortkomen uit de
nieuw inzichten in leren: zelfstandig leren, authentieke context en samenwerkend leren. Martens
(2007) beschrijft in feite dezelfde pijlers, maar dan vanuit het perspectief van de leerling:
o Leerlingen zijn verantwoordelijk voor het reguleren van hun leerproces. Ze zijn
metacognitief actief en gemotiveerd om hun eigen leren vorm te geven. Met andere woorden,
dit ‘nieuwe’ leren veronderstelt dat leerlingen zichzelf onafhankelijk van de docent kunnen
motiveren om aan de slag te gaan.
o Om de motivatie op te wekken worden vaak realistische, authentieke, spelachtige situaties
gecreëerd en wordt aan leerlingen de gelegenheid geboden om informatie te zoeken op het
Universiteit Leiden 9