Rapport Leerplein Praktijkschool de Rijn - Platform Praktijkonderwijs

Leerplein Praktijkschool de Rijn : van theorie naar praktijk
die naar voren kwamen voor leerlingen en leerkrachten waren: zicht naar buiten, comfortabel
zitten en de opstelling van de tafels. De survey van Teacher Support Network (2007) geeft de
resultaten weer van de mening van 530 leerkrachten over de schoolomgeving. De lay out van het
klaslokaal staat bij docenten bovenaan het lijstje ‘belangrijkste aspecten van de schoolomgeving’.
59 % van de leerkrachten geeft aan dat ze de leeromgeving niet kunnen aanpassen om het
curriculum en verschillende leerstijlen te ondersteunen.
De effecten van de opstelling in een lokaal zijn onderzocht en bediscussieerd.
• Een opstelling in rijen past bij individuele taken en verhoogt on-task tijd (Galton et al, 1999,
in Higgins et al, 2005), vooral bij minder succesvolle en aandachtige leerlingen
(Hastings,1995, in Higgins et al, 2005).
• Een opstelling in rijen leidt tot een beperkte ‘action zone’: leerkrachten bestrijken slechts een
deel van de klas met vragen en aandacht. (Marx et al, 2000, in Higgins et al, 2005)
• Bij een hoefijzervormige opstelling kunnen alle leerlingen en de leerkracht elkaar zien (Mc
Namara & Waugh, 1993, in Higgins et al, 2005), het verhoogt het aantal vragen dat door
leerlingen wordt gesteld (Marx et al in Higgins et al, 2005), maar de controlerende,
leerkrachtgerichte manier van werken neemt toe.
De belangrijkste les is misschien wel dat een leerplein op zich niet garandeert dat er leerling-
gericht wordt gewerkt. Horne (1999) vond vooral leerkracht- gecentreerd onderwijs met weinig
interactie, ongeacht de opstelling van leerlingen(in Higgins et al, 2005)!
Maar als een ruimte wordt ingericht vanuit onderwijskundige doelen, faciliteert dat het leren en
heeft het een positieve invloed op de cognitieve ontwikkeling van leerlingen (Nash,1981, in
Higgins et al, 2005).
Figuur 5 toont de klassieke opstelling in rijen. De mobiliteit van de leerkracht heeft daar de vorm
van een T: de leerkracht loopt veel bij voorste rijen en tussen de rijen in het midden, maar niet of
nauwelijks achter in de klas of aan de zijkanten. Figuur 6 laat twee extremen van de mobiliteit van
een leerkracht zien.
Figuur 5: The action zone (Higgins et al 2005)
Universiteit Leiden 23